Etxea(e)ko Euskararen

Xabier Lizardiren jaiotzaren 125. urteurrenaren harira, Susa argitaletxeak Bihotz-begietan poesia-liburua berrargitaratu du. Berrargitalpena irailaren 30ean aurkeztuko dute, ostegunean, Donostiako Udal Liburutegian, 12:00etatik aurrera.

Susaren arabera, “euskarak eman duen poema liburu ederrenen artean eder, Lizardiren Bihotz-begietan da eragin handiena izan duen obra euskal poesian: ia mende osoa pasatu da argitaratu zenetik eta ordutik honako euskal poesia ezin da ulertu Lizardi gabe”.

Hala, jatorrizko testua egungo ortografia estandarrera ekarri du argitaletxeak. Horrekin batera, Anjel Lertxundiren hitzaurrearekin eta Zuhar Iruretagoiena artistaren lanarekin osatu dute liburua. Azkenik, jatorrizko edizioa ere gehitu dute, eranskin gisa.

Liburuaren sinopsiak honela dio: “Euskarak eman duen poema liburu ederrenen artean eder, Lizardiren Bihotz-begietan da eragin handiena izan duen obra euskal poesian: ia mende osoa pasatu da argitaratu zenetik eta ordutik honako euskal poesia ezin da ulertu Lizardi gabe. Poeta jaio zeneko 125. urtemugan, jatorrizko testua egungo ortografia estandarrera ekarri dugu, Anjel Lertxundiren hitzaurrearekin, Zuhar Iruretagoiena artistaren esku hartzearekin eta, eranskin gisa, jatorrizko edizioa gehituta; guztia, Lizardiren poetikari irakurleak batzeko gogoz”.

Urriaren 14an antolatu du Nafarroan euskararen aldeko jarrerak indartzeko aukerak jardunaldia Topaguneak, Iruñeko Kondestable Jauregian: “ardunaldian hausnartuko dugu Nafarroan gero eta herritar gehiago euskararen indarberritze prozesuarekiko enpatiko izateko diskurtsoaz, praktikaz eta bestelako baliabideez”.

Jardunaldiaren egitaraua:

08:30 – 09:00 Materiala jaso

09:00 – 09:30 Irekiera ekitaldia

Ana Ollo (Nafarroako Gobernua-Gobierno de Navarra) eta Oskar Zapata (Euskaltzaleen Topagunea)

09:30 – 10:30 Gaztelaniaz bizi diren nafarren motibo subjektiboak euskararen sustapenean txertatzea: ikerketa esploratzaile bat.

Xabier Erize ( Soziolinguista. Filologian doktorea)

10:30 – 11:15 Nafar herritarrak eta euskararen kudeaketa

Amaia Nausia ( Eusko Ikaskuntza)

11:15 – 11:45 Atsedena

11:45 – 12:45 Tertulia

Hedabideetako zuzendariak

Iñaki Soto (Gara), Joseba Santamaria ( D. Noticias) Javier Lorente (Ser irratia), Juan Kruz Lakasta ( Euskalerria irratia)

Tertuliaren gidaria: Itziar Luri (Labrit)

12:45 – 13:45 “Komunikazioa-inkomunikazioa”: gakoak

Pilar Kaltzada ( Linking ideas)

14:00 – 15:30 Bazkaria

15:30 – 16:15 Euskara eta feminismoa: esperientziak eta erronkak

Amaia Zufia eta Irati Majuelo ( Mugimendu feministako kideak)

16:15 – 17:00 Tertulia

Gazte mugimendutik

Lur Albizu, Cristina Oses, Juan Gutierrez, Lohizune Amatria

17:00 – 17:15 Itxiera ekitaldia

Izena emateko epea zabalik da urriaren 8ra arte edo edukiera bete arte.

Pandemia tarteko, iazko Hi(ZKI)bridoak egitarauko saioak streaming bidez igorri genituen. Emanaldion harrera nahikoa ona izan zen; beraz, aurten ere, streaming-aren aldeko hautua egin dugu.

Streaming saio horiek Euskararen Etxeko Youtube kanalaren bidez zabalduko dira, eta laupabost egunez egongo dira ikusgai; gero, gure kanaletik kenduko ditugu.

Hala, ostegunean, Ibon RG eta Enrike Hurtado musikariek eskainiko duten oMOrruMU baMAt ikuskizuna emango dugu streaming bidez.

Hemen duzue esteka: https://youtu.be/u5JaBvFc7ps

oMOrruMU baMAt Joxan Artzeren ondaretik abiatzen den egitasmoa da, omenaldiaren kontzeptu tradizionala zeharkatzen duena. Aritz Galarragaren arabera, “a capella organikoenetik, instrumental elektronikoraino, protagonismo berezia hartzen duela txalapartak -joxan eta jexux artze anaiek arterako erreskatatu zuten instrumentuak-, antzinako moldean emana -egurrezko ohol bakarrarekin-, enrikek sorturik softwareetatik pasata -soinua txikituz eta berrosatuz-, are txalapartaren gisan joz pianoa -chick corea defuntuaren ahaire batekin-“.

Xabiroi argitalpenaren orrialdeetan Joxean Muñozek eta Juan Luis Landak sortutako Irati pertsonaiaren abenturak zinean ikusi ahalko dira laster. Paul Urkijo (Errementari) zinegile gasteiztarrak filmatuko du, hain justu, Irati filma. Zinemaldian aurkeztu berri dute zine-egitasmoa. Urkijorekin batera, Eneko Sagardoi, Edurne Azkarate eta Itziar Ituño aktoreak izan ziren aurkezpen-ekitaldian.

Euskal mitologiari buruzko film epikoa izango da Irati, VIII. mendean girotua: Eneko noble gaztea Pirinioetako basoetan sartuko da aitaren gorpuaren bila. Bidean, Irati izeneko neska bat aurkituko dugu eta harekin biziko ditu hamaika abentura.

Epika, superstizioa eta errealismo magikoa erlijio kristau eta musulman hegemonikoekin batera bizi dira. Erlijio horiek elkarrekin borrokatzen dira, azken sinesmen paganoak desagertzen diren  bitartean. “Beti egin nahi izan dut euskal mitologiari buruzko film epiko bat”, azaldu zuen Urkijok.

Sasoiko euskara erabiliko dute aktoreek filmean. “Historikoki ezin gara iritsi errealitatera, baina soinu batzuk berreskuratuko ditugu, testura batzuk. H hasperena ere sartuko ditugu elkarrizketetan”. Gorka Lazkano arduratuko da filmean erabiliko duten euskaraz; Errementari filmean ere ardura bera izan zuen.

Filma Euskal Herrian eta Huescan filmatuko dute, eta azarorako amaituta izatea espero dute. Informazio gehiago, Berria egunkarian.

Maite Larburuk Krak izenburuko bakarkako bigarren lana plazaratuko du irailaren 28an. Hilaren 30ean, halaber,  zuzenean aurkeztu du Krak Donostiako Egia auzoan kokatutako Gazteszena kultur etxean, 19:00etatik aurrera.

Gazteszenaren arabera, “Krak Maite Larbururen bigarren bakarkako diskoa izango da. Helburu anitzekin sorturiko doinuak eta Axut! antzerki kolektiboaren Amua antzezlanerako idatziriko musika biltzen ditu”.

Hala, bere azken proiektuen artean dago  Amua antzezlana; Axut! antzerki konpainiarekin elkarlanean sortua. Antzezlan honetarako musika sortu eta interpretatzeaz gain, Larburu oholtza gainean dabil aktoresa lanetan, Ximun eta Manex Fuchs-en alboan.

Bada, antzezlan horren musika diskoan entzuteko aukera izango dugu irailaren 28tik aurrera. Dagoeneko, kantu bat entzun daiteke Badok Euskal Musikaren Atarian.

Urrian egingo diren Ondarearen Europako Jardunaldien (OEJ) baitan, Bizkaiko museoek eta bestelako kultur azpiegiturek askotariko jarduerak antolatu dituzte, tartean, erakusketak, hitzaldiak, kontzertuak, bisitak eta ibilbide gidatuak.

Hala, Euskararen Etxeak ere bere ekarpena egingo du; hain zuzen, Bizkaiko hizkuntza aniztasuna eta euskararen balio integratzailea izenburuko mahai-ingurua ondu du urriaren 21ean, 19:00etatik aurrera.

Azken ikerketen adierazten dutenez, Bizkaian 120 hizkuntza baino gehiago hitz egiten dira eta badira 1.400 hiztun baino gehiago dituzten 10 hizkuntza. Bizkaian ditugun hizkuntza guztiak aberasten dute lurraldea, eta euskara Bizkaian dauden hizkuntza guztientzat aterpe eta zubi izan daiteke. Euskaratik eta euskaraz hizkuntza guztien balioa aitortu dezakegu.

Hala, ondareabizkaia.eus webgunean jasotzen denez, “jardunaldi hauek urrian zehar ospatzen dira. Bisita gidatuek eta ibilbideek, erakusketek eta hitzaldiek, kontzertuek eta mota guztietako kultura-adierazpenek ematen diote forma herritarren eskura dagoen egitarau erakargarri eta era askotakoari”. Bizkaiak 2001. urtetik urte darama egitasmo honetan parte hartzen. Guztira, 20 edizio egin dira.

1921ean jaio zen PEN International; beraz, 100 urteko ibilbidea egin du aurten. Mendeurrena tarteko, nazioarteko erakundeak 500 irudirekin osatutako eta 320 orriko liburu grafikoa plazaratu du, ingelesez, frantsesez eta gaztelaniaz.

Euskal PEN klubak ere euskaraz argitaratuko du liburua, beste hainbat taldek ere egin duten legez. Bizkaiko Foru Aldundiak eta Etxepare Euskal Institutuak lagundu dute itzulpena, eta urriaren 5etik aurrera hasiko dute euskarazko bertsioaren banaketa, gainerako hizkuntzetako liburuekin egingo duten legez.

Liburuan Nazioarteko PENen 100 urteko historia ez ezik, euskarazko bertsioaren azken atalean Euskal PENen historia ere gehitu da. Atal horren aparteko separatak ere aurkeztu zituzten atzo Euskararen Etxean, Euskal PEN hiru jauzitan.

Lorea Bilbao Ibarra Euskara Kultura eta Kirol Saileko diputatuak eta Urtzi Urrutikoetxeak eta Laura Mintegik Euskal PENeko zuzendaritzako kideek parte hartu zuten aurkezpen-ekitaldian.

Euskal letren udazkeneko hitzordu  nagusia da Literaturia, zeina Zarautzen egingo den irailaren 24tik 26ra. Lutxo Egiak irakurriko duen manifestuarekin hasiko da aurtengo edizioa, Modelo Aretoan, 20:00etatik aurrera. Idazlearen hitzen ondotik, Asisko Urmeneta marrazkilariaren Sugarren mende komikian oinarritutako antzezlana estreinatuko dute.

Larunbatean beste estreinaldi bat izango da: Gotzon Barandiaran idazleak eta Tapia musikariak azokarako propio egin duten Apoaren itzala. Larunbatean izango diren beste jarduera batzuk hauexek dira: Zientzia fikzioa Euskal Herrian eta Saiakera itzultzeaz mahai inguruak. (H)ilbeltza Euskal Nobela Beltzaren Astea ere omenduko dute zapatuan.

Igandean, besteak beste, Galtzagorri Euskal Haur eta Gazte Literatura Elkartea omenduko dute eta Iñigo Astiz kazetari eta idazleak eta Jon Basaguren musikariak Oraindik, orain, oraingoz ikusgarria aurkeztuko du, zeinak musika eta poesia uztartzen dituen.

Ohikoa den legez, liburu aurkezpenak, liburu-azoka eta umeentzako tailerrak izango dira.

Informazio gehiago, hemen.

Artedrama Euskal Laborategia (ADEL) ondu dute aurten ere Aulestin, hilaren 20tik 25era bitarte. Antzerkigintzan eta bestelako arte eszenikoetan euskaraz aritzen direnentzako lantegiak dira.Euskal aktore, zuzendari, antzerkigile eta antzerkizaleentzat urtero egiten den topagunea.

Aurten, Ander Lipus, Olatz Gorrotxategi, Patricia Urrutia, Matxalen De Pedro, Igor de Quadra, Ruth Guimerà eta Manex Fuchs-ek zuzenduko dituzte Aulestiko saioak.

Artedramaren arabera, “Euskal Herriko arte eszenikoetan murgilduta gaudenon arteko eztabaidak, jakintza eta elkartrukeak sustatzeko asmoarekin, astelehenetik larunbatera, 48 orduz guztira, sei irakasleren tailerrak prestatu ditugu”.

Bada, urtero legez, “Aulesti herria euskal antzerkiaren irla bilakatuko da, eta herriko txoko guztietan zabalduko da antzerkiaren lurrina eta aste batez hau usaindu eta berarekin jolas egiteko beta izango dugu”.

Informazio gehiago, hemen.