Euskararen Etxeko kide eta Azkue Fundazioko arduradun Iurdana Acasuso Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialean izan da gaur, Liburuaren Arbola erakusketa ibiltaria aurkezten. Aurkezpenean parte hartu dute, halaber, Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialeko kideek eta Karrikiri euskara elkarteko kideek.
Liburuaren Arbolak Bizkaiko mugak gainditu ditu lehenengoz, eta Iruñean hartu du lur. Erakusketa urtarrilaren 23ra arte egongo da ikusgai Nafarroako hiriburuan, hango Hizkuntza Eskola Ofizialean. “Guretzat inportantea da Liburuaren Arbola Iruñean egotea”, azpimarratu du Iurdana Acasusok. “Izan ere, honako hau da Bizkaitik irteten dugun lehenengo aldia. Leiho berri bat ireki dugu Iruñean, leiho garrantzitsu bat, Euskararen Etxean egiten dugun lana zabaltzeko tartea eskaintzen digu-eta”, esan du.
Erakusketa Bizkaiko hainbat udalerritan egon da ikusgai orain arte. Alabaina, Iruñeko egonaldiari begira, eduki batzuk berritu dira, hala nola, euskara hutsezko liburuen kopuruari buruzko azalpenak eta liburu-azalen atala. Era berean, euskaraz kaleratutako azken hogei liburuen azalak ikusgai daude erakusketako paneletako batean. “Liburua elementu unibertsala da, baina erakusketa honekin, euskararen begietatik gerturatuko gara bertara, idazleengana, ekoizpen lanetara, interpretazioetara”. Gonbita egina dago, beraz. Iruindarrek eta inguruko herritarrek 09:00 – 14:00 / 16:00 – 20:00 ordutegian bisitatu ahalko dute Liburuaren Arbola.
Bisita gidatua ere bai
Liburuaren Arbola Gorka Arresek apailatu du. Hori dela eta, kazetari eta editore ohiak bisita gidatua eskainiko du urtarrilaren 20an, 17:30ean. Bisita debalde eskainiko da. Interesdunek Karrikiri elkartearen dendan eman beharko dute izena. (Xabier karrika, 4 – Iruñeko alde zaharra)
Erakusketak bere lehenengo aldia du Nafarroan; hiriburuko Hizkuntza Eskola Ofizialeko areto nagusian egongo da ikusgai, urtarrilaren 13tik 23ra. Erakusketa Gorka Arresek ondu du; sortzaileak bisita gidatua eskainiko du urtarrilaren 20an, 17:30ean.
Euskararen Etxeak eta Gorka Arresek ondutako Liburuaren Arbola erakusketa ibiltaria Nafarroan izango da lehenengo aldiz, datorren astelehenetik aurrera. Erakusketa Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialeko areto nagusian egongo da, eta urtarrilaren 13an zabalduko ditu ateak, 16:00etatik 20:00etara. Hortik aurrera, urtarrilaren 14tik 23ra arte, goiz eta arratsalde egongo da irekita, honako ordutegi honekin: 09:00 – 14:00 / 16:00 – 20:00.
Erakusketaren azalpena:
Historiako lehen hedabide masiboa da liburua: aurreneko objektu industriala. Liburua inprimategian saldoka egiteari esker mundua bizkor aldatzen hasi zen XV. mendetik aurrera. Liburuetan esperientziak eta jakintzak elkarrekin trukatuz eta itzuliz, era askotako aurrerapenak egin ziren denbora laburrean.
Liburuaren Arbola erakusketak liburuaren izaera azalduko du: hizkia, idazketa, diseinua, inprimaketa. Bisitariak ezagutuko du hizkiek nolako anatomia daukaten, testuek nolako formak hartzen dituzten, liburuak zein parte dauzkan eta nola izendatzen ditugun euskaraz.
Zuhaitz baten modukoa da liburua. Arnasa ematen du: babesa eta itzala, edertasunaren plazera eta argiaren sintesia. Liburuak zure jakin mina, pentsamenduak eta hizkuntza oxigenatzen ditu. Liburua zabaldutakoan, besarkatu egiten zaitu: zure irudimena eta inteligentzia kilikatzen ditu. Abentura bat da irakurtzea, desiraren eta askatasunaren lurralde zirraragarrietan barrena.
Erakusketaren helburuak:
Liburua berez zer denezagutzea, ulertzea eta bere garrantzia azpimarratzea.
Liburuaren zati nagusiakidentifikatzea: letraren anatomia, testuaren fisiologia eta liburuaren biologia.
Liburuan parte hartzen duten eragileakaztertzea: idazlea, editorea, irakurlea, inprimategia.
Euskal literaturara eta liburugintzara gerturatzea.
Erakusketaren apailatzailea:
Gorka Arrese (Zarautz, 1965) kazetaria eta argitaratzailea da. Argia, Egin, EuskaldunonEgunkaria eta Berria agerkarietan lan egin zuen. Hogeita hamar urtez Susa literatura argitaletxeko editorea izan zen, 1988tik 2018ra arte. Euskal idazle askoren lehenbiziko liburuak argitaratu ditu, hala nola Harkaitz Cano, Eider Rodriguez, Kirmen Uribe, Jon Alonso, Miren Agur Meabe, Lutxo Egia, Igor Estankona, Jon Benito, Leire Bilbao, Iñigo Astiz, Jule Goikoetxea, Beñat Sarasola eta abar. Literaturaren historiari buruzko perspektiba osoago bat izaten lagundu dio Armiarma.eus ataria osatzen jarduteak.
Euskararen Etxeak zirraraz eta jolasez beteriko eskaintza berezia prestatu du Gabon hauetarako. Batetik, misteriozko istorioak atsegin dituztenek ‘Euskal Alien Nazioa’ ihes-gela izango dute zain; bestetik, ‘Hostopostoak’ programak euskaraz jolasteko aukera eskainiko die umeei eta familiei; azkenik, Euskararen Interpretazio Zentroa ezagutzeko bisita gidatuak eskainiko dira.
‘Euskal Alien Nazioa’ ihes-gela:
Ihes-gelan barneratzen direnek euskarari lotutako zientzia fikziozko misterioa askatu beharko dute aretotik atera ahal izateko. Erronkari heltzeko prest? Doako ihes-gela da, 15 urtetik gorakoentzako aproposa. Jokalarien gutxieneko kopurua pertsona bikoa da; gehienezko kopurua, seikoa.
Egunak: abenduaren 21a, 23a, 27a, 29a eta urtarrilaren 3a.
Euskararen Interpretazio Zentrora 6 eta 10 urte bitarteko umeekin etortzeko proposamen dibertigarri bezain hezigarria da ‘Hostopostoak’. Egitasmoaren helburua euskaraz eta familian jolastea da. Horretarako, mahai-jolas erraldoi batez baliatuko gara. Gauza berriak ikasi, jende berria ezagutu eta euskarara gehiago gerturatzeko aukera bikaina da honako hau.
Egunak: abenduaren 26a, 28a, 30a eta urtarrilaren 2a eta 4a.
Ordua: 17:30
Erreserbak egiteko telefonoa: 944 028 081
Bisita gidatuak EIZera:
Badakizu Euskararen Interpretazio Zentroak sari bat jaso berri duela? Bada, bai! Europako Kontseiluko Kultura Batzordeak gure museoa saritu du, bertako edukiak eta esperientzia murgilgarria goraipatuta! Zatoz euskararen aniztasunari eta haren bizi-indarrari buruzko ikuspegirik osatuenaz gozatzera. Gure museoko ateak zabal-zabalik daude euskarazko eta gaztelaniazko bisitariak hartzeko!
Euskarazko bisitak: abenduaren 21ean, 23an, 27an, 29an eta urtarrilaren 3an. 16:30ean.
Gaztelaniazko bisitak: abenduaren 26an, 28an, 30an eta urtarrilaren 2an eta 4an. 16:30ean.
Euskararen Nazioarteko Eguna borobil-borobila izan da Euskararen Etxearentzat: Europako Kontseiluko Kultura Batzordeak Euskararen Interpretazio Zentroari eman dio 2025eko museoen saria. Pozez zoratzen gaude!
Epaimahaiak gure museoko “esperientzia murgilgarria” goraipatu du, eta azpimarra berezia egin die Interpretazio Zentroko edukiei. Museoak “euskal kulturari lotutako emozio, erronka eta erresistentzia sakonak” islatzeko gaitasuna duela adierazi dute, eta “euskarak komunitatea sustatzeko duen garrantzia eta bilakaera aztertzeko aukera” eskaintzen duela nabarmendu.
Aipaturiko guztiez gainera, epaimahaiak Euskararen Interpretazio Zentroko irisgarritasuna eta aniztasuna txalotu ditu. Edukiak euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez eskaintzen direnez, “museoak askotariko ikusleen parte hartzea” bermatzen duela iritzi dio: “Zentroak Europako hizkuntzen eta kulturen arteko lotura egiten du. Hizkuntzen arteko antzekotasunak eta elkarren arteko eraginak aztertzeko aukera ematen du, era horretan, Europako hizkuntza aniztasuna sakonago ulertzeko”, esan dute.
Lan handi bati egindako aitortza
Azkue Fundazioko zuzendari eta Euskararen Etxeko kide Iurdana Acasusok “pozarren, ezin sinetsita” jaso du albistea. “Sariak aitortza egiten dio denbora honetan guztian egindako lan eskergari. Era berean, sari berezia da guretzat, Europako baloreekin bat dator-eta. Euskara, demokrazia, bizikidetza, aniztasuna… Europakoak diren balio horiek guztiak lantzen ditugu Interpretazio Zentroan”, azaldu du Acasusok.
Europako Kontseiluak 1977an ekin zion Museoen Saria banatzeari, Europako kultur ondarea ulertzeko, Giza Eskubiden eta demokraziaren errespetua sustatzeko eta kulturen arteko zubiak eraikitzeko helburuz.
Bertsolariek saio berezi bat eskainiko dute ‘Gida Bira‘ egitasmoaren harira. Euskararen Interpretazio Zentroko gidari lanak egingo dituzte, bertsotan, bisitara gerturatzen direnen gozamenerako. Saioan parte hartu gura duten herritarrek ezinbestekoa dute izena aldez aurretik 944028081 telefonoan edo info@euskararenetxea.eus helbidean ematea.
Azaroaren 29tik abenduaren 3ra arte, Euskararen Nazioarteko Egunera arte, Gida Bira egingo da Bizkaiko Foru Aldundiaren hamar museoetan. Erakustokiek berso-saio bereziak hartuko dituzte ondarea eta bertsolaritza batze aldera. Leixuri Arrizabalagak, Euskara, Kultura eta Kirol diputatuak, iragarri duenez, “bertsolariak gidari lanetan arituko dira museo eta aretoetako bisitetan, gure ondareari haien ekarpen oparoa eransteko eta bisitariei gure ondarearen bestelako ikuspegi bat erakusteko asmoz”. Euskararen Interpretazio Zentroari dagokion saioa azaroaren 30ean egingo da, 12:00etan.
Gainerako bederatzi saioak honako leku eta data hauetan egingo dira:
Egitaraua
Azaroaren 29an hasiko da Gida Bira Bermeoko Arrantzale Museoan, Ander Elortegi eta Enare Muniategi bertsolarien eskutik, 18:00etatik aurrera. Iñaki Marcaidaren argazkiekin edertutako Bermeo Portu Zaharra 1877-2024 erakusketan murgilduko dira bertsolariak.
Azaroaren 30ean, Arkeologia Museoan, Bilbon, Iruri Altzerreka eta Gorka Pagonabarraga bertsolariak izango dira, 17:00etan, eta Neandertalak erakusketa izango dute abiapuntu.
Abenduaren 1ean, bost saio izango dira: Balmasedako La Encartada Fabrika-Museoan Koldo Gezuraga eta Izaro Bilbao arituko dira bertsotan, 12:00etan; museo horretan Pieza bat, istorio bat: Oihal ebakitzailea aldi baterako erakusketa dago ikusgai. Muskizen El Pobaleko Burdinolan, Iruri Altzerreka ibiliko da bertsotan 11:30etik aurrera, Olentzero eta Mari Domingi ere museoan izango dira egun horretan. Euskal Herria Museoan, Gernikan, Iker Uriarte eta Janire Arrizabalaga bertsolariak arituko dira bisita berezi hau gidatzen, 12:30ean. Santimamiñen, Kortezubin, Aissa Intxausti eta Aitor Etxebarriazarraga izango dira, 12:00etan, eta, azkenik, Txakolin Museoa-Txakolingunean, Bakion, Jone Larrinaga eta Asier Galarza bertsolariak ibiliko dira bisitariak gidatzen, 12:00etan.
Abenduaren 3an, bi saio izango dira, biak ala biak Bilbon: goizez, 11:30ean, Xabat Galletebeitia eta Ane Labaka bertsolariak Bizkaiko Foru Jauregian arituko dira bertsotan, eta arratsaldez, 18:00etan, Maite Sarasola eta Eneko Abasolo Abarkas bertsolariek Ondare Aretoko bisita gidatuko dute; hain zuzen ere, Kameratik Orratzera Eulalia Abaituaren argazkietatik abiatutako Bizkaiko XIX. eta XX. mendeko emakumeen jantzien erakusketa izango dute hizpide.
Bisita gidatuetan parte hartzeko izena eman beharko da ezinbestez. Horretarako, beharrezkoa da museoekin eta aretoekin hartu emanetan ipintzea:
Euskararen Nazioarteko Egunaren harira, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Euskararen Etxeak egitasmo berezi bat antolatu dute: ‘Gida Bira’. Programazioak bertsolaritza eta ondarea batuko ditu: azaroaren 29tik abenduaren 3ra bitartean, hainbat bertsolari egongo da Bizkaiko Foru Aldundiaren babespekoak diren museoetan, museo-gidarien azalpenak osagarritzen, bisitarien gozamenerako. Euskararen Interpretazio Zentroari dagokion saioa azaroaren 30ean egingo da, 12:00etan. Maite Sarasolak eta Xabat Galletebeitiak bertsotan aletuko dituzte EIZeri buruzkoak.
‘Gida Bira’ Leixuri Arrizabalagak, Euskara, Kultura eta Kirol diputatuak, eta Iurdana Acasusok, Euskararen Etxeko Zuzendariak, aurkeztu dute, gaur, Bizkaiko foru museoko eta aretoko zuzendariekin batera. Lexuri Arrizabalagak azaldu duenez, “bertsolariak gidari lanetan arituko dira museo eta aretoetako bisitetan, gure ondareari haien ekarpen oparoa eransteko eta bisitariei gure ondarearen bestelako ikuspegi bat erakusteko asmoz”. Gaineratu duenez, “euskara, gure ondarea eta gure kulturaren adierazpide garrantzitsuenetariko bat batuko ditugu, bisitariei jarduera kultural berezia eskaintzeko, betiere, Euskararen Nazioarteko Eguna ospatzeko xedearekin”.
Arestian aipatu bezala, egitasmoa azaroan 29an eta 30ean, eta abenduaren 1ean eta 3an egingo da Aldundiko hamar espazio ezberdinetan; 18 bertsolarik parte hartuko dute.
Egitaraua
Azaroaren 29an hasiko da Gida Bira Bermeoko Arrantzale Museoan, Ander Elortegi eta Enare Muniategi bertsolarien eskutik, 18:00etatik aurrera. Iñaki Marcaidaren argazkiekin edertutako Bermeo Portu Zaharra 1877-2024 erakusketan murgilduko dira bertsolariak.
Azaroaren 30ean, berriz, bi izango dira hitzorduak: Arkeologia Museoan, Bilbon, Iruri Altzerreka eta Gorka Pagonabarraga bertsolariak izango dira, 17:00etan, eta Neandertalak erakusketa izango dute abiapuntu. Gainera, Bilbon kokatutako Euskararen Etxean, Maite Sarasola eta Xabat Galletebeitia egongo dira, 12:00etan, Euskararen Interpretazio Zentro berrituko edukiei buruz aritzeko asmoz.
Abenduaren 1ean, bost saio izango dira: Balmasedako La Encartada Fabrika-Museoan Koldo Gezuraga eta Izaro Bilbao arituko dira bertsotan, 12:00etan; museo horretan Pieza bat, istorio bat: Oihal ebakitzailea aldi baterako erakusketa dago ikusgai. Muskizen El Pobaleko Burdinolan, Iruri Altzerreka ibiliko da bertsotan 11:30etik aurrera, Olentzero eta Mari Domingi ere museoan izango dira egun horretan. Euskal Herria Museoan, Gernikan, Iker Uriarte eta Janire Arrizabalaga bertsolariak arituko dira bisita berezi hau gidatzen, 12:30ean. Santimamiñen, Kortezubin, Aissa Intxausti eta Aitor Etxebarriazarraga izango dira, 12:00etan, eta, azkenik, Txakolin Museoa-Txakolingunean, Bakion, Jone Larrinaga eta Asier Galarza bertsolariak ibiliko dira bisitariak gidatzen, 12:00etan.
Abenduaren 3an, bi saio izango dira, biak ala biak Bilbon: goizez, 11:30ean, Xabat Galletebeitia eta Ane Labaka bertsolariak Bizkaiko Foru Jauregian arituko dira bertsotan, eta arratsaldez, 18:00etan, Maite Sarasola eta Eneko Abasolo Abarkas bertsolariek Ondare Aretoko bisita gidatuko dute; hain zuzen ere, Kameratik Orratzera Eulalia Abaituaren argazkietatik abiatutako Bizkaiko XIX. eta XX. mendeko emakumeen jantzien erakusketa izango dute hizpide.
Bisita gidatuetan parte hartzeko izena eman beharko da ezinbestez. Horretarako, beharrezkoa da museoekin eta aretoekin hartu emanetan ipintzea:
Euskararen Etxea eta bere Euskararen Interpretazio ZentroaEuropean Museum 2025 saria jasotzeko hautagaien artean daude (EMYA European Museum of the Year Award). Saria European Museum Forum erakundeak ematen du urtero-urtero; 2025eko edizioa maiatzean jokatuko da. Europako 18 estatutako 42 museo lehiatuko dira bertan.
Europako Museoen Urteko Saria (EMYA) 1977an sortu zen, Europako Kontseiluaren babespean, kontinenteko museo-komunitateari bikaintasuna aitortzeko helburuz. Sariaren ardatza kalitate publikoa azpimarratzea da, eta berrikuntza babestea, sustatzea eta saritzea ditu oinarri. Bestela esanda, museoek gizartea eraldatzeko duten gaitasuna saritzen dute.
Euskararen Etxearentzat bada nahikoa sari 42 museoen artean sailkatuta egotea, hori egindako lanaren aintzatespena baita. Sariaren onuraduna datorren urteko maiatzean jakinaraziko dute, Polonian egingo den EMYA2025 Annual Conference bileran.
Euskararen Interpretazio Zentroak zentzumenetan oinarritutako bisita ludiko eta zehatza eskaintzen die bisitariei.
Basque Writing “magazina” Euskal PENek egiten duen argitalpena da, eta euskaraz eta ingelesez argitaratzen da. Euskal PEN erakundearen 20. urteurrenaren harira ondu da erakusketa, eta bertan orain arte argitaratutako ale guztiak ikusgai daude, azaroaren 23ra bitarte.
Euskal PEN 1950ean sortu zen, baina “bizialdi labur” horren ondoren, 1987an berpiztu zen; 2004an, hain justu, abiatu zuen bere hirugarren ibilbidea.
Basque Writing argitalpenari dagokionez, 2008an sortu zen Kataluniako PENek egiten zuen Catalá Writing argitalpena oinarritzat hartuta, euskal kultura modu erakargarri eta bisualean ezagutarazteko asmoz.
Euskal PENen arabera, “helburua da nazioartean ezagutaraztea euskal hizkuntza eta kultura sustatzeko egiten diren ekimenak, betiere ikuspuntu baikorretik, bere txikitasunean, euskarak eta euskal kulturak zer erakutsia badutela sinistuta”.
Euskarazko alea etxean jasotzen dute erakundeko kideek, baina PEN International-eko bileretara ere eramaten dira, zentro guztietan banatzeko helburuarekin. Euskal PENen webgunean ere eskuragarri daude: www.euskalpen.eus
“Euskararen zuzentasunean eta euskara batuaren erabileraren inguruko dudazko praktiken inguruko eztabaida ireki zen Ipar Euskal Herriko AEKn 2022/23 ikasturtean. Ikusirik fenomeno hori irakaskuntza eta euskalduntze arloa eta AEK bera ere gainditzen dituela, erakunde horrek UEUri galdegin zion gogoeta lanketa bat bideratzea.
(…) Honela, jardunaldi honen bidez, hurrengo urratsa eman nahi da: mintegian egindako diagnostikoa eta aterabiderako proposamenak Ipar Euskal Herriko euskararen munduko profesional, ikerlari, aditu eta arituekin partekatu nahi dira. Helburua horixe baita, diagnostikoa partekatu eta osatu, arlo ezberdinetako profesionalen ekarpenak bildu eta aterabideak zirriborratzen hasi, etorkizunerako balizko lan ildoak eta bideak irudikatuz”.
Gaian interesa daukan edonori zuzenduta dago jardunaldia, eta matrikulatzeko epemuga azaroaren 12a da.
Egitaraua:
Harrera eta dokumentazio banaketa.
14:15 – 14:30
Ongietorria eta jardunaldiaren aurkezpena.
Ane Sarasua, UEUko Idazkari Nagusia.
Maitena Carment, jardunaldiaren antolatzailea.
14:30 – 15:15
1.saioa: Euskararen zuzentasunaren transmisioa: irakaskuntza eta hezkuntza.
Paulo Arzelus (AEK)
Egoitz Urrutikoetxea (Seaska)
Aines Dufau (Ikas)
15:15 – 16:00
2.saioa: Euskararen zuzentasunaren erabilera soziala.
