Etxea(e)ko Euskararen

Goiena eta CodeSyntax-ek Sustatu webgunea abiatu zuten 2001. urtean. Hartara, 20 urteko ibilbidea egin du. Efemeride esanguratsu hori ospatzeko, Bilbon, jardunaldia ondu dute Bilboko Bilbao AS Fabrik zentroan, azaroaren 26an.

Sustatuk jakinarazi duenez, “20 Urte Euskaraz Interneten izena jarri diogu dena delakoari, #20urte traola proposatzen dugu, eta tokian eta data jarri ditugu: Bilbon, Zorrotzaurreko Bilbao AS Fabrik zentroan, azaroaren 26an, ostiral arratsaldez, hiru aste barru”.

Jardunaldiaren egitaraua:

16:00: Harrera

Eneko Astigarraga (CodeSyntax), Luis Berasategi (Bilbao AS Fabrik), Maite Goñi (ekitaldiko aurkezlea)

16:15: Mahaingurua: 20 urte zaharrago

Sustatu (Luistxo Fernandez), Euskarazko Wikipedia (Iñaki Lopez de Luzuriaga), Armiarma (Patxi Gaztelumendi), Dantzan (Oier Araolaza)

17:15: Pechakucha erako hitzaldi azkarrak

(egitaraua osatzen)

18:00: Hitzaldia

Partehartzea eta eztabaida Interneten

Goizalde Landabaso eta Leire Narbaiza

Informazio gehiago, hemen.

Ostegunean, urriak 28, Poesia Kaierak bildumako ale berri bi aurkeztuko dituzte Donostiako Liburutegi Nagusiko San Jeronimo kaleko sotoan, 12:00etatik aurrera: Alda Merini (1931-2009) eta Saint-John Perse (1887-1975) poeten antologia berriak. Lehenengoa Aiora Enparantza Armentia itzuli du; bigarrena, berriz, Santi Leonék.

Bi itzultzaileak, hain justu, osteguneko aurkezpen-ekitaldian izango dira, bildumaren editore Beñat Sarasolarekin batera.

Argitaletxeak jakinarazi duenez, “Alda Merini 1931n jaio zen Milanen, hil zenerako (2009an), XX. mendeko bigarren erdiko poeta italiar laudatuenetakoa zen. Bere poesia lirikoa da funtsean, nahiz eta sinbolismorako eta are mistizismorako joera (bere poesia berantiarrean, nagusiki) nabaria duen. Poesiaren tradizioan jorratutako gai funtsezko gehienak landu zituen, ondare klasikoarekin dialogoan betiere. Maitasunezko poema bikainak ditu, esaterako, zenbaitetan desamodiozko ere badirenak, edo atxiki ezinezko maitasunarenak. Poeta handi gehienek nola, poesiaren beraren inguruan ere hausnartu zuen, halako moldez non eskakizun poetikoa bizi-eskakizun bilakatzen den. Hamasei urte eskas zituela sartu zuten estreinakoz ospitale psikiatriko batean, eta nahasmendu bipolarra diagnostikatu zioten. Gerora, maiz egin zituen sartu-irtenak, eta bide arantzatsu horretatik ildo poetiko oso bat garatu zuen, non minak eta gorputzak aparteko presentzia duten. Buru gaixotasuna gorputzarena ere badela erakusten digute, nolabait, bere poesiek”.

“Saint-John Perse 1887an jaio zen Pointe-à-Pitre-n, eta Guadalupe irla inspirazio iturri oparoa izan zuen bizitza guztian. Izan ere, nerabezaroaren atarian irla utzi eta Frantziara joan zen bizitzera familiarekin, eta honenbestez, Guadalupeko haurtzaro galdua bikoitza izan zuen nolabait, denborazkoa zein espaziozkoa. Adituek diotenez, irla utzi izanak lorratz sakona utzi zion, eta haren poesian ageri diren zenbait pertsonaia horrekin loturik daude. Giro hori gogora ekartzeko itsas lexiko eta lexiko botaniko joria erabiltzen du Persek, eta aparteko gaitasuna du mundu hura poetikoki berbizitzeko. Ez alferrik, 1960an Nobel saria eman ziotenean, epaimahaikoek “bere sormen poetikoaren irudimen-aberastasuna” nabarmendu zuten. Aberastasun horrek konplexutasuna esan nahi du, halaber, eta, egiazki, irakurleari eskarmentu literarioa eta irakurketa zolia eskatzen dion poesia da berea. Bere garaiko abangoardia poetikoa besarkatu zuen, (post)sinbolismora hurbilduz”.

Azaroaren 11n egingo da aurtengo Euskal Soziolinguistika Jardunaldia, Iruñeko Baluarten. XIII. Edizioa edizioa izango da, eta Migrazioak eta harrera linguistikoa izango dute aztergai. Nafarroako Gobernuko Euskarabidea-Euskararen Nafar Institutuak eta Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren laguntzarekin antolatu da jardunaldia.

“(…) Kontuan izan behar da, gainera, gaur egungo immigrazioko biztanleriak inoiz baino ezaugarri desberdinagoak dituela, bai jatorri-estatuei dagokionean, baita kultura zein hizkuntza desberdinei dagokionean ere. Jakina, horrekin batera azaleratzen ari diren egoera sozial, ekonomiko eta politikoak ere askotarikoak dira. Beraz, aurreikusi gabeko konplexutasuna kudeatzea ezinbestekoa izango da euskararen biziberritze-prozesuan gizarteak aurrera egin dezan eta kulturen eta hizkuntzen arteko errespetuan eraikitako gizarte kohesionatua bideratu dadin”.

Jardunaldian gaiaren hainbat aspektu aztertuko dituzte; tartean, Jatorri atzerritarreko herritarrak Euskal Herrian: kokapen deskriptiboa, Hizkuntza-aniztasuna: bizipenak eta jarrerak eta Herri eta komunitate mailako errealitatea eta esperientziak. Egitarau osoa, hemen.

Informazio gehiago jaso nahi izanez gero, hemen.

Hedoi Etxarte idazleak Sortaldekoak poema liburua aurkeztuko du ostegunean, urriak 14, Donostiako Liburutegi Nagusiko San Jeronimo Kaleko sotoan, 11:00etatik aurrera. “Egunerokoaren detaileari erreparatzen dio Hedoi Etxarteren hirugarren poema liburuak”.

Honatx sinopsia: “Landak eta Marxen burua, makilak eta Iruñeko Gaztelu Plaza, ZIUa eta Louise Michel, 1998ko Gabonak Lisboan, Dragoien batailoia Intxortan. Liburutegiak konpartitzen dituztenak, greba orokorreko egunetatik ahots apurtuekin itzultzen direnak, depilatu gabe sexuaz gozatzen dutenak. Gerra Hotza eta Zizur Nagusia, Ford Escort Nomade gorri purpura eta Audi A4 zuria. Egunerokoaren detaileari erreparatzen dio Hedoi Etxarteren hirugarren poema liburuak”.

Aurretik beste bi poema liburu argitaratu ditu Etxartek Susa argitaletxearen laguntzaz: Suzko Liliak (2008) eta Sinplistak (2012).

Urrian egingo diren Ondarearen Europako Jardunaldien (OEJ) baitan, Bizkaiko museoek eta bestelako kultur azpiegiturek askotariko jarduerak antolatu dituzte, tartean, erakusketak, hitzaldiak, kontzertuak, bisitak eta ibilbide gidatuak.

Hala, Euskararen Etxeak ere bere ekarpena egingo du; hain zuzen, Bizkaiko hizkuntza aniztasuna eta euskararen balio integratzailea izenburuko mahai-ingurua ondu du urriaren 21ean, 19:00etatik aurrera.

Jardunaldian hauexek parte hartuko dute: Amelia Barquín Filologia Erromanikoan doktorea eta HUHEZIn lan egiten du (Humanitateak eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea, Mondragon Unibertsitatea); Xabier Aierdi, soziologian doktorea eta EHUn irakasle ia berrogei urtez. Egun, jubilatua eta Begirune Fundazioaren presidentea; eta, azkenik, Julen Zabalo Bilbao, UPV/EHUko irakaslea Soziologia eta Gizarte Langintza sailean.

Aierdik Bizkaiko aniztasun mapaz arituko da: “Bizkaiko hizkuntza aniztasunaren mapen inguruan arituko da, iaz eginiko azterketa soziolinguistikoan oinarrituta”. Barquínek Euskara eta kulturartekotasuna gaia izango du hizpide: “Zer eskatzen dio kulturartekotasunaren ulerkera serio batek euskarari? Nola uztartzen dira? Kulturartekotasuna askotan anitza denera mugatzen da, baina zuzena da?”. Amaitzeko, Zabalok Euskara, kohesio hizkuntza? Izango berbagai: “Gure gaur egungo gizartean bete lezake euskarak gizarte-kohesioaren funtzioa? Zeintzuk dira aukerak eta mugak? Non bukatzen da erretorika eta non hasi erronka?”

Azken ikerketen adierazten dutenez, Bizkaian 120 hizkuntza baino gehiago hitz egiten dira eta badira 1.400 hiztun baino gehiago dituzten 10 hizkuntza. Bizkaian ditugun hizkuntza guztiak aberasten dute lurraldea, eta euskara Bizkaian dauden hizkuntza guztientzat aterpe eta zubi izan daiteke. Euskaratik eta euskaraz hizkuntza guztien balioa aitortu dezakegu.

Mahai-ingurura etortzeko komeni da aurrez izena ematea: info@euskararenetxea.eus / 944 02 80 81

Alberto Barandiaran Amillano (1964, Altsasu) idazlearen Gurea falangista liburua aurkeztuko du Susak ostegunean, urriak 7, Donostiako Udal Liburutegian, 11:30etik aurrera. Liburua Saiakera atalaren baitan plazaratuko da.

Hauxe kontatzen da liburuan: “80 urte bete zituenean, luzez gordean izandako libreta gris bat erakutsi eta “egin nahi duzuna” esan zion amaginarrebak Alberto Barandiaran Amillanori. Honek ziztuan ulertu zion esaten ari zitzaiona: “Egin ezazu zerbait”.

Libreta hura Luis Fernandez Arregirena zen, Errepublikaren kontra 1936an altxatu zen anaia zaharrenarena. Lemoaitzen hil zuten arteko gerra ibilerak idatzita zituen han. Eta libretaren lerroen artean, galderak ondorengoentzat: zerk eraman zuen udal idazkari izan nahi zuen 18 urteko gazte hura Falangen izena ematera? Zerk, aurretik EAJn militatu zuen hura, garaiko Altsasun halako tradiziorik ezagutu gabea zena?

Haren arrastoari segika abiatu zuen erreportaje-kronika hau Barandiaranek. Artean ez zekien, ordea, beste izen bat aterako zitzaiola bidera: Pablo Amillano Baztan. Bere aitona falangista”.

Barandiaranek beste bi liburu plazaratu ditu Susa argitaletxean: Ez zaigu ahaztu (1998) kronika eta Mundu txikiak (2005), biak ala biak Narratiba sailean.

Xabier Lizardiren jaiotzaren 125. urteurrenaren harira, Susa argitaletxeak Bihotz-begietan poesia-liburua berrargitaratu du. Berrargitalpena irailaren 30ean aurkeztuko dute, ostegunean, Donostiako Udal Liburutegian, 12:00etatik aurrera.

Susaren arabera, “euskarak eman duen poema liburu ederrenen artean eder, Lizardiren Bihotz-begietan da eragin handiena izan duen obra euskal poesian: ia mende osoa pasatu da argitaratu zenetik eta ordutik honako euskal poesia ezin da ulertu Lizardi gabe”.

Hala, jatorrizko testua egungo ortografia estandarrera ekarri du argitaletxeak. Horrekin batera, Anjel Lertxundiren hitzaurrearekin eta Zuhar Iruretagoiena artistaren lanarekin osatu dute liburua. Azkenik, jatorrizko edizioa ere gehitu dute, eranskin gisa.

Liburuaren sinopsiak honela dio: “Euskarak eman duen poema liburu ederrenen artean eder, Lizardiren Bihotz-begietan da eragin handiena izan duen obra euskal poesian: ia mende osoa pasatu da argitaratu zenetik eta ordutik honako euskal poesia ezin da ulertu Lizardi gabe. Poeta jaio zeneko 125. urtemugan, jatorrizko testua egungo ortografia estandarrera ekarri dugu, Anjel Lertxundiren hitzaurrearekin, Zuhar Iruretagoiena artistaren esku hartzearekin eta, eranskin gisa, jatorrizko edizioa gehituta; guztia, Lizardiren poetikari irakurleak batzeko gogoz”.

Urriaren 14an antolatu du Nafarroan euskararen aldeko jarrerak indartzeko aukerak jardunaldia Topaguneak, Iruñeko Kondestable Jauregian: “ardunaldian hausnartuko dugu Nafarroan gero eta herritar gehiago euskararen indarberritze prozesuarekiko enpatiko izateko diskurtsoaz, praktikaz eta bestelako baliabideez”.

Jardunaldiaren egitaraua:

08:30 – 09:00 Materiala jaso

09:00 – 09:30 Irekiera ekitaldia

Ana Ollo (Nafarroako Gobernua-Gobierno de Navarra) eta Oskar Zapata (Euskaltzaleen Topagunea)

09:30 – 10:30 Gaztelaniaz bizi diren nafarren motibo subjektiboak euskararen sustapenean txertatzea: ikerketa esploratzaile bat.

Xabier Erize ( Soziolinguista. Filologian doktorea)

10:30 – 11:15 Nafar herritarrak eta euskararen kudeaketa

Amaia Nausia ( Eusko Ikaskuntza)

11:15 – 11:45 Atsedena

11:45 – 12:45 Tertulia

Hedabideetako zuzendariak

Iñaki Soto (Gara), Joseba Santamaria ( D. Noticias) Javier Lorente (Ser irratia), Juan Kruz Lakasta ( Euskalerria irratia)

Tertuliaren gidaria: Itziar Luri (Labrit)

12:45 – 13:45 “Komunikazioa-inkomunikazioa”: gakoak

Pilar Kaltzada ( Linking ideas)

14:00 – 15:30 Bazkaria

15:30 – 16:15 Euskara eta feminismoa: esperientziak eta erronkak

Amaia Zufia eta Irati Majuelo ( Mugimendu feministako kideak)

16:15 – 17:00 Tertulia

Gazte mugimendutik

Lur Albizu, Cristina Oses, Juan Gutierrez, Lohizune Amatria

17:00 – 17:15 Itxiera ekitaldia

Izena emateko epea zabalik da urriaren 8ra arte edo edukiera bete arte.

Pandemia tarteko, iazko Hi(ZKI)bridoak egitarauko saioak streaming bidez igorri genituen. Emanaldion harrera nahikoa ona izan zen; beraz, aurten ere, streaming-aren aldeko hautua egin dugu.

Streaming saio horiek Euskararen Etxeko Youtube kanalaren bidez zabalduko dira, eta laupabost egunez egongo dira ikusgai; gero, gure kanaletik kenduko ditugu.

Hala, ostegunean, Ibon RG eta Enrike Hurtado musikariek eskainiko duten oMOrruMU baMAt ikuskizuna emango dugu streaming bidez.

Hemen duzue esteka: https://youtu.be/u5JaBvFc7ps

oMOrruMU baMAt Joxan Artzeren ondaretik abiatzen den egitasmoa da, omenaldiaren kontzeptu tradizionala zeharkatzen duena. Aritz Galarragaren arabera, “a capella organikoenetik, instrumental elektronikoraino, protagonismo berezia hartzen duela txalapartak -joxan eta jexux artze anaiek arterako erreskatatu zuten instrumentuak-, antzinako moldean emana -egurrezko ohol bakarrarekin-, enrikek sorturik softwareetatik pasata -soinua txikituz eta berrosatuz-, are txalapartaren gisan joz pianoa -chick corea defuntuaren ahaire batekin-“.