Garabidek urtero abiatzen duen Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programaren bitartez, 13 komunitatetako 18 hizkuntza-aktibista iritsi dira gurera.
Gehienak Hego Amerika eta Erdialdeko Amerikatik etorri dira, baina badira baita Afrika eta Asiakoak ere: Kaqchikel bat (Guatemala), hiru Yukatango maia (Mexiko), mixe bat (Mexiko), bi kitxua (Ekuador), ketxua bat (Bolivia), bi guarani (Bolivia eta Argentina), nasa bat (Kolonbia), maputxe bat (Wallmapu), asheninka bat (Brasil), Haitiko kreoleradun bat (Haiti), bubi bat (Ekuatore Ginea), bi amazigh (Rif), eta kurdu bat (Kurdistan).
“Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programa Garabide Kultur Elkartearen hizkuntza lankidetza programa bat da, hizkuntza gutxituak biziberritzen ari diren munduko hainbat komunitatetako ordezkariak hizkuntzak biziberritzeko estrategietan formatzea helburu duena”.
Ikastaroan hainbat kontu izango dituzte hizpide: “Zer egin, esaterako, erdaraz genero jakin bat daukan hitz bat euskarara ekartzean, generoa markatu ala bere horretan utzi? Berdin jokatzen ote dugu genero markatu hori maskulinoa edo femeninoa denean? Ba ote dugu aski baliabide eta aski kontzientzia betiko bereizketa binarioetan erori gabe (seme-alaba, anai-arreba, aitona-amona) modu inklusiboago edo ez-binarioago batean itzultzeko?”
Ikastaroaren lehenengo saio Danele Sarriugarte Mochalesek zuzenduko du, eta bigarrena, Aiora Jaka Irizarrek. “Danele Sarriugartek auzi hauen inguruko hainbat teoria eta gogoeta jorratuko ditu, eta, bigarren saioan, Aiora Jakak zenbait adibide eta ariketa praktiko ekarriko ditu, partaide guztion artean eztabaidatuz ahalik eta irtenbide asebetegarrienak aurkitu ditzagun”.
Bide, sare eta loturen ondarea lelopean egingo dira aurtengo Ondarearen Europako Jardunaldiak Bizkaian; jardunaldien 24. edizioak 200 jarduera baino gehiago eramango ditu Bizkaiko 72 udalerrira, urrian.
“Ondarearen Europako Jardunaldiek gizartea sentsibilizatu nahi dute kultura-ondarea ezagutzeak, baloratzeak eta babesteak duen garrantziaz”.
“Edizio honetako formaturik ohikoena ibilbide gidatuak izango dira, udalerri bakar batetik edo hainbat herri lotuz egingo direnak. Bide eta galtzada zaharretan zehar, baserriak, zubiak, ermitak, errotak eta burdinolak, kargategiak… bisitatuko ditugu. Gainera, hitzaldiak eta solasaldiak, liburuen aurkezpenak, dokumentalen proiekzioak, kontzertu didaktikoak, tailerrak eta erakusketak egingo dira”.
Euskararen Etxeak ere parte hartuko du jardunaldi horietan; hain zuzen, Euskara, mugez gaindi izenburuko bisita gidatua egingo da Euskararen Interpretazio Zentroan, urriaren 19an:
Historian zehar euskarak mundu zabalean eraiki dituen zubiak eta egin dituen bidaiak aztertuko dira Euskararen Interpretazio Zentroak eskainiko duen bisita gidatu berezi honetan, zentroaren ikuspegi berri bat agertzeko asmoz.
Euskarak ibilbide historiko luze eta oparoa egin du, XVI. mendean Euskal Herriko baleazaleek tribu eskimalekin izandako harremanetik, XIX. mende amaieran AEBetako Kalifornian sortutako euskarazko egunkarietara.
Horretaz gainera, euskarak bere bidea egiten jarraitzen du nazioartean. Hala, egungo euskal diaspora inoiz baino aberatsagoa da, euskarak mugak gainditzen jarraitzen duela erakusteko.
Bisita euskaraz, 12:30ean, eta gaztelaniaz, 11:30ean, egingo da; parte hartu nahi izanez gero, eman izena: 94 402 80 81 / info@euskararenetxea.eus.
Ondarearen Europako Jardunaldiei buruzko informazio guztia, hemen.
Tailerra hiru egunetakoa izango da, eta Oier Guillan dramaturgo, idazle eta kazetariak eta Mikel Ayllon dramaturgo, idazle, itzultzaile eta Arte Garaikideko doktoregaiak zuzenduko dute.
Tailerra honela egituratuko da:
Irailaren 28an. Idazketa saioa. Nola sortu jendaurrean eta taula gainean esateko testuak? Testu literariotik testu eszenikora.
Urriaren 5ean Irakurketa saioa. Nola irakurri testu bat jendaurrean? Hitzetatik ahotsera eta gorputzera.
Urriaren 19an Zuzeneko saioa. Ikastaroan ikasitakoa praktikatzeko saioa, bi zatitan:
10:00-12:30: Entsegu-saioa.
12:30-13:30: Zuzeneko emanaldia, publikoari irekia. Ikastaroan idatzitako testuekin osatutako emanaldia.
Izen-emateak doakoak dira, eta 010 – 948 420 100 telefonoetan egin daitezke.
Irailaren 13an ikasle berriei zuzendutako harrera-eguna egingo dute UPV/EHUko Bizkaiko Campusean, Mikel Laboa Plazan, 10:30etik aurrera.
Euskararen Etxea ere bertan izango da, Nola bizi duzu euskara? jarduera parte-hartzailea dinamizatzeko asmoz.
Jarduera hori Euskararen Etxea, plazara izeneko erakusketa ibiltariaren aurrerapena izango da; izan ere, Euskararen Etxea, plazara erakusketak Bizkaiko campusean hasiko du bere ibilbidea urritik azarora bitarte.
Euskaltzaindiak eta Mondragon Unibertsitateko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultateak batera ondu dute Euskararen normalizazioa eta normatibizazioa XXI. mendean espezializazio diploma. Diplomaren xedea da Euskaltzaindiko proiektuetan parte har dezaketen pertsonak trebatzea.
“Euskararen normalizazioak eta normatibizazioak XXI. mendean izan ditzaketen nondik norako garrantzitsuenei buruzko prestakuntza sendoa eman nahi du espezializazio diploma honek, etorkizuneko profesionalak sortzeko asmoz. Espero da graduondoko honetako ikasleak gerora izatea Euskaltzaindiko egitasmoetan parte hartuko duten pertsonak”.
Gutxieneko plaza kopurua 10ekoa izango da eta gehienekoa 15ekoa; 2024ko urriaren 1etik 2025eko maiatzera 23ra egingo da.
“Edozein gradu eskura izanda izango duzu sartzeko aukera, eta bereziki gradu hauetakoentzat izango da egokia: Euskal Ikasketak, Itzulpengintza, Zuzenbidea, Soziologia edo Informatika. Idazleak, itzultzaileak, euskara teknikariak, interpreteak, irakasleak, hizkuntzalariak, ikertzaileak… ere espezializazio diploma honen hartzaile egokiak dira, etengabeko formazioa jasotzeko”.
Euskara Batuaren Ortotipografia: laburtzapenak eta sinboloak ikastaroa ondu du Euskaltzaindiak, Gasteizko Udalaren laguntzarekin, irailaren 17an, akademiak Araban duen ordezkaritzan (Gaztelako atea, 54 / Gasteiz). Alfontso Mujika euskaltzain osoak zuzenduko saioa.
Ikastaroaren bitartez hainbat galdera eta zalantza argitu nahi dira: “Euskaraz argi duzu nola idatzi? Nola erabili behar diren letra larriak, lodiak, etzanak, sinboloak?”
2021ean hasi zuen Euskaltzaindiak Euskara Batuaren Ortotipografia (EBO) proeiktua eta urtarrilean plazaratu ziren lehen emaitzak. “2018an, euskara batuaren 50. urteurrena zela-eta egin zen Arantzazuko Biltzarra, eta han iragarri zuen Akademiak hurrengo urteetan ortotipografiari helduko ziola, besteak beste. Hala, 2021eko irailean abiatu zen Euskara Batuaren Ortotipografia egitasmoa eta abiada betean garatuz joan da geroztik Euskara Batuaren Eskuliburua (EBE) batzordearen ardurapean”.
Ekainaren 19an aurkeztuko ditu Garabidek Euskararen biziberritze esperientziaren inguruko lanak Bilbon kokatutako Euskararen Etxean, 18:30etik aurrera.
Aurkezpen-ekitaldian hauexek parte hartuko dute: Garabideko kide Maiteder Sasietak eta Jon Sarasuak eta Bizkaiko Foru Aldundiko Euskara zuzendari nagusi Isaac Amezagak.
Garabidek jakinarazi duenez, “gainera, saio ireki honetako hitzartzeen ondoren, aurkeztutako ikus-entzunezkoetan laburrena emango da lehen aldiz”.
Euskararen Interpretazio Zentroak eskaintzen duen Eskola Programan parte hartu duten 15 eta 18 urte bitarteko ikasleek egindako collageekin osatu da Euskararen Lorategia erakusketa koloretsu eta irudimentsua, zeina sarean ikus daitekeen, hemen.
Horrekin batera, euskarak ikasleengan eragiten dituen iritziak ere bildu ditugu, collageetan txertatu dituzten testuekin osatutako zuhaitzean.
Eskola Programan EIZko edukiak lantzen dira, eta edukiok ikasmaila ezberdinetara egokitzen dira; Euskararen Lorategia, hain zuzen, DBH3, DBH4 eta Batxilergoko ikasleekin jorratzen den jarduera da, ikasleak euskararen aniztasunaz jabetu daitezen, eta euskararekiko duten harremanari buruz gogoeta egin dezaten. Horretarako, haien sormena garatzen dute collage teknikaren bitartez.
Barandiaran, abiapuntu
Joxemiel Barandiaran antropologoaren esaldi ezagun batetik abiatzen da erakusketa: “Lorategi batean dauden hainbat eta hainbat lore eta landareren artean gu (euskaldunok) gara beste landare bat edo lore mota bat, ezberdina, eta gureak ere, besteak bezala, bizitzeko eskubidea du”.
Bada, Barandiaranen hitz horiek oinarri hartuta, ikasleek euskararen askotasunaren eta euskararekiko duten atxikimenduaren inguruan hausnartu dute, jardun artistikoaren bitartez.
Emaitza askotariko landare eta loreekin osatutako lilitegi koloretsua da, harrigarria, hala eduki aldetik nola estetika aldetik. Izan ere, gazteek haien sormena erakutsi ez ezik, euskararekiko dituzten askotariko jarrerak eta aburuak ere irudikatu dituzte.
Interes handiko ekimena iruditzen zaigu, gazteak askatasun osoz aritu baitira euskararekiko dituzten kezkak azaltzen. Horrekin batera, balio artistikoa ere nabarmena da. Ondorioz, ziur gaude bisitariek lorategi honetako lilien usain, forma eta koloreekin gozatuko dutela, baina, era berean, gazteen gaitasun eta kezkez ere ohartuko dira bisitariak, euskara eta gazteak uste baino lotuago baitaude.
