Etxea(e)ko Euskararen

Anfetamiña Xabier Montoiaren lehen liburuan oinarritutako eta Gaztelupeko Hotsak diskoetxeak argitaratutako egitasmoa da Muga. Proiektu horretan musika eta irudiak uztartzen dira. Bada, urriaren 22an, Euskararen Etxean izango da ikuskizun hori, Bilbon, 19:30etik aurrera.

Ekitaldia Hi(ZKI)bridoak zikloaren udazkeneko bigarren hitzordua izango da, bai eta Loraldia jaialdiarekin azken zita ere; ekitaldia, hain zuzen, Loraldiarekin ondu da elkarlanean.

Gonbidapenak doakoak izango dira, eta telefonoz erreserbatu beharko dira, 944 028 081, bi sarrera gehienez. Erreserbak gaurtik egin ahalko dira, ordutegi honetan: astelehenetik larunbatera, 10:00 – 14:00 eta 16:00 – 19:00. Loraldiaren webgunean ere eskura daitezke.

Ekitadia streaming bidez ere emango da.

Xabier Montoiaren Anfetamiña liburutik abiatzen da Muga. Poesia, rock musika eta ikus-entzunezkoak batzen ditu. Xabier Montoiaren lehen poema liburua izan zen Anfentamiña, eta Alberto Gonzalez musikariak (Aterkings edo 6nemen9) kantu bihurtu du, Iñigo Romera (Cancer Moon, El Inquilino Comunista), Iñigo Eguillor (Gringo, Trampas) eta Itziar Beristain musikarien laguntzaz.  J.A. Goñi Areta Juxe argazkilariaren irudiekin jantziko dute saioa.

Txakur Gorria Sormen Kolektiboak ostegunean estreinatuko duen Orainmenean ikuskizuna ikusteko leku guztiak bete dira. Ekitaldia Hi(ZKI)bridoak kultur egitarauaren baitan egingo da, Euskararen Etxean.

Halere, gonbidapena lortu ez dutenek streaming bidez jarraitu ahalko dute ikuskizuna, 19:30etik aurrera, Euskararen Etxearen Youtube kanaletik: https://youtu.be/6PPdwFvPr0c

Bertsolaritzaren genealogia feminista “posible” bat josi du Txakur Gorria Sormen Kolektiboak Orainmenean izenburuko ikuskizunean. “Bertsolaritzan beti kontatu izan da gizonezko bertsolarien historia. Hala ere, iritsi zaizkigun izen handi horien atzean arakatuz gero, hainbat eta hainbat plaza-andreren arrastoak agertzen dira. Horregatik, Txakur Gorria Sormen Kolektiboak ahalegina egin du bertsolaritzaren hastapenetatik gaur arteko historia hori zalantzan jartzeko eta bertsolaritzaren genealogia feminista posible bat berridazteko, ikusezin izandakoak ikusaraziz. Emakumez osatutako bertso-saio honetan, bertsolariek genealogia horren parte diren datuak eta gertaerak izango dituzte kanturako abiapuntu. Gainera, berridatzitako historiaren mugarri ezberdinetan oinarritutako irudiak egongo dira erakusgai”.

Etxeko urak izenburuko poema liburua argitaratu Leire Bilbaok. Askotariko formak dituzten 60 olerki inguru idatzi ditu Ondarruko idazleak “amatasunetik” abiatuta. Hala, liburua ez da amatasun idiliko baten ingurukoa, baina, era berean, ez du amatasuna ukatzen.

Lehen pertsonan idatzia, liburuaren izenburua ezinbestekoa da liburuaren egitura ulertzeko, urak blaitutako poemak baitira; hain justu, Ondarroako esaera bat aipatzen du izenburuak. Leirek azaldu duenez, “nire herrian, Ondarroan, ` horrek etxeko urak daukez´ esaten da, alegia, pertsona batek bere etxetik edan duela, hango egiteko eta esateko moduak dituela, badela berez iturburu bat, eten ez den jario bat, eta horrek aitzakia ona eman zidan nahi nuen gaia planteatzeko”. Ama izan den narratzaile bat agertzen da liburuan, eta hurrenkera kronologikoan kontatzen du bere esperientzia, “nola aldatu zaion begirada”.

Protagonistak biziko dituenak lau ataletan banatu ditu idazleak, laurak urarekin lotuak: Urak bota, “erditze bat dago, ama bat jaiotzen da”; Listua, “hizkuntza berri bat hitz egiten du”; Marea, “beste amei begira dago”; Harraska, “eguneroko objektuekin beste zaintza modu bat ikusten da”.

Susak plazaratu du poema-liburua; aurreko biak ere argitaletxe horrek argitaratu zituen, Scaner (2011) eta Aurrez Ezkatak (2006).

Bertsozale Elkartea, Bizkaiko Foru Aldundia, Ikastolen Elkartea, Euskaltzaleen Topagunea, Ttap Aldizkaria, Bilboko B01-Abando Berritzegunea eta Bai&By entitateak igaro dira Euskararen Etxeko lau aretoetatik urrian.

Covidaren ondorioz, egun, gune itxien kudeaketak kezka handia sortarazi du erakunde, elkarte eta bestelako eragile publiko eta pribatuen artean. Izan ere, distantzia soziala mantentzea ezinbestekoa da birusaren hedapena kontrolatzeko. Hori dela eta, Euskararen Etxeak euskal gizartearen esku jarri nahi ditu bere eraikinean dauden lau aretoak: Hitz aretoa, Berba aretoa, Mintzo aretoa eta Ele aretoa.

Espazio guztien erabilera doakoa da eta erreserba egitea ezinbestekoa da. Hartara, espazioa kudeatzea hain kontu garrantzitsua den garai honetan, gogoratu Euskararen Etxean lau areto ditugula erabilgarri, besteak beste, bilerak, jardunaldiak, trebakuntza-saioak, lan-saioak eta aurkezpen-ekitaldiak egiteko.

Osasun neurriak bermatzeko aretoaren edukiera erdira murriztu dugu. Denon osasuna zaindu ahal izateko, aretoen erabilera eguna eta ordua aurrez erreserbatzea ezinbestekoa da. Erreserbak telefonoz edo emailez egin daitezke: info@euskararenetxea.eus – 944 028 081

Txakur Gorriak Sormem Kolektiboak Orainmenean izeneko ikuskizuna estreinatuko du Bilbon dagoen Euskararen Etxean, 19:30etik aurrera. Ekitaldia Hi(ZKI)bridoak zikloaren baitan egingo da, zeinak ahozkotasuna eta letrak uztartzen dituen literatura mutanteak sortzeko asmoz.

Orainmenean bertsolaritzaren genealogia feminista “posible” bat da, iraganaren eta orainaren arteko bidaia, historiak ezkutatu dituen emakumezko bertsolariak ezagutarazteko eta egungo emakume bertsolariei aukera emateko. “Hasieratik esan dugu hutsune baten kronika egiten ari ginela eta hutsune horiek ere nabarmentzen saiatu gara”. Ekitaldia, halaber, ilustrazioen erakusketarekin osatuko da. “Ilustrazioek giro bat edo paisaia bat sortzen lagunduko digute”.

Orainmenean III. Lanku Bekaren emaitza da. Beken laguntza ezinbestekoa da ezaugarri jakin batzuk dituzten egitasmoak garatzeko. Beste modu batean esanda, Lanku Bekarik gabe Orainmenean burutuko litzateke?

Ezin dugu jakin burutuko ote litzatekeen. Egia da Lanku Bekari esker izan dela posible guk buruan genuen egitasmo bat aurrera eramatea. Orainmenean proiektua ez da hutsetik sortzen, aurrez egin genuen lan baten jarraipena da, nolabait, eta bekak lagundu digu lan horretan gehiago sakontzen eta lan hori plazara eramaten.

“Orainmenean” hitzak berak, iragana eta oraina lotzen ditu. Ekitaldia denbora-bidaia izango da? Zein da jauzi historiko horren xede nagusia?

Ekitaldiak bi helburu ditu bere baitan. Bata, iraganarekin lotuta dago, historikoki existitu ziren arren ahanzturak irentsi zituen emakume bertsolariak erreskatatu eta ezagutarazi nahi direlako. Bestea, aldiz, orainarekin lotuta dago; garai bateko andre bertsolari horiek abiapuntutzat hartuta, gaur egungo emakume bertsolariei elkarrekin kantatzeko eta esperimentatzeko gune berriak eskaintzea baita asmoa. Horrela, Orainmenean zubi moduko bat dela ere esan daiteke; iragana eta oraina lotzen dituen zubi bat.

Emakumeak dira protagonista nagusiak, emakume bertsolariak. Horietako asko esparru pribatuan aritu ziren. Haien informazioa eta dokumentazioa lortzea ez zen kontu erraza izango…

Lan hori ez da erraza ez, inondik inora. Baina gu zailtasun horiek ere bistaratzen ahalegindu gara. Liburuxka bat sortu dugu eta liburuxka horretan emakume horiei buruz dauzkagun datu urriak ageri dira, nahiko modu anarkikoan, jasota bezala; batzuen kasuan liburuetatik jasotako pasarteak ditugu, gutxi batzuen kasuan beraien bertsoak ere iritsi zaizkigu, beste batzuen kasuan izena eta jaioterria baino ez zaizkigu iritsi… Hasieratik esan dugu hutsune baten kronika egiten ari ginela eta hutsune horiek ere nabarmentzen saiatu gara. Ilustrazioari dagokionez, batzuen argazkiak iritsi dira, askorenak ez… Errealitatea den informazio falta hori islatzen saiatu gara.

Horretarako bertsoak eta ilustrazioak erabiliko dituzue. Nola uztartzen dituzue bi diziplinak oholtzan?

Ilustrazioekin osatutako erakusketa saioan bertan integratuta egongo da; atrezzoaren parte izango baita. Gainera, guk bildutako informazioa eta sortutako ilustrazioak liburuxka batean bildu ditugu eta entzuleek eskura izango dute liburuxka hori saioan zehar. Gai-jartzaileak ilustrazio eta liburuxkako informazio hori abiapuntutzat hartuta jarriko ditu gaiak eta bertsotan gai horiei erantzungo zaie. Ilustrazioek, nolabait, giro bat edo paisaia bat sortzen lagunduko digutela uste dugu.

Euskararen Etxeko saio zuen estreinaldia izango da. Zeintzuk dira zuen espektatibak lehendabiziko ahalegin horren aurrean?

Gogotsu gaude estreinaldirako. Euskararen etxean Txakur Gorriako taldekideok kantatzea da asmoa baina hortik aurrera, proiektua askatu eta bere bidea egin dezan utzi nahi diogu. Lankutik kudeatuko dira ondorengo bertso-saioak eta antolatzaileen nahiei kasu egin arren, bertso-saio bakoitzean ordura arte kantatu ez duen andre bertsolari batek parte hartzea jarri dugu baldintza gisa. Horrela, ahalik eta emakume gehienei aukera ematea da asmoa.

Bilboko Udalak sustatutako Argazkineta egitasmoaren xedea oroitzapen fotografikoak  gaika biltzea da. Argazkiok 2000. urtea baino aurreragokoak behar dute izan.

Iaz burutu zuten estreinakoz proiektua Zorrotza auzoan, eta aurten Ibarrekolanda, Elorrieta, Sarriko eta San Ignazio auzoetan egingo da; Euskararen Etxea San Ignazio auzoan kokatzen da.

Horretarako, urriaren 1etik urriaren 21era auzoetako hainbat lekutatik ibiliko dira furgoneta batean oroitzapenak jasotzen, tartean, argazkiak, bideoak eta artxiboak. “Furgoneta horretan auzokideek haien dokumentuak ekarri ahalko dituzte eta dokumentu horiei buruz galdetuko zaie, denon artean auzoen historia kontatzeko”.

Euskaraldiaren bigarren edizioan izena emateko epea zabaldu dute irailaren 24an, ariketa hasteko bi hilabete falta direla. “Aurreko edizioan moduan, ahobizi eta belarriprest rolekin parte hartuko dute azaroaren 20tik abenduaren 4ra egingo den ariketa sozialeko parte hartzaileek”.

Gasteizen egindako agerraldian, Euskaraldiaren koordinazioan ari diren eragileekin batera, hainbat erakundetako ¡ ordezkariak ere izan ziren, besteak beste, Arrate Illaro Euskaraldiko koordinatzailea, Kike Amonarriz Euskaltzaleen Topaguneko presidentea, Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako bozeramale eta Kultura eta Hizkuntza Politikarako sailburua, Ana Ollo Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetarako kontseilaria.

Euskaraldia hizkuntza ohiturak astintzeko ariketa soziala dela gogorarazi dute antolatzaileek, euskararen erabilera sustatzeko ekimena. Hala, Euskaraldiko partaideek  bi rol aukeratu behar izango dituzte: Belarriprest, “beraiei euskaraz hitz egiteko eskatzen dutenak dira belarriprest, euskara ulertzen dute eta beraiekin euskaraz aritzea nahi dute”, eta Ahobizi, “euskaraz ulertzen duten guztiekin euskaraz egingo dute ahobiziek”.

Euskaraldian 16 urtetik gorakoek izena eman dezakete. “Modu kontziente eta borondatezkoan, hizkuntza ohiturak astindu edo euskararen erabileran aurrerapausoak eman nahi dituzten lagunek 15 egunetan bete nahi duten rola erabaki eta izena eman ahal izango dute, azaroaren 20tik abenduaren 4ra dagokien rolaren txapa jantzita ariketa egin ahal izateko”.

Informazio gehiago: https://labur.eus/FtMhb

“Badira irakurle taldeak ugari, baina guk dakigula ikusle talderik ez, irudiari buruz hitz egiteko biltzen den talderik ez, eta guk proba egin nahi dugu”, iragarri du Azpeitiako Dinamoa Sormen Gunea.

Lehenengo saioa irailaren 29an egingo dute, 19:00etatik aurrera. Lehendabiziko solasaldi horren abiapuntua Raymond Pettibon artista estatubatuarraren irudi bat izango da.

Pettibon AEBetako punk eszenan sortutako artista da, 1980ko hamarkadaren hasieran. Izan ere, Black Flag punk taldeko Greg Ginn gitarra-jotzailearen anaia da, eta, besteak beste, Black Flagen logo ezaguna eta makina bat disko-azal diseinatu ditu. Sonic Youth taldearen Goo diskoaren azal ikonikoa ere Pettibonek egin du.

“Bi gauza diferente dira begiratzea eta ikustea. Batzuetan ez diegu begiratu ere egiten irudiei, besteetan begiratu gabe ere ikusi egiten ditugu. Eta mutur batetik besterako tarte hori da guk lana egiteko lekua. Eta irudiek ze funtzio betetzen duten pentsatzekoa”. Horretarako askotariko irudiak landuko dituzte: “artelanak, argazkiak, iragarkiak, aldizkari edo liburuen azalak, afixak, filma zatiak, memeak, GIFak… Irudiei buruz hitz egitea da kontua, eta irudia pentsatzea”.

Amorante musikariak Bat edo Hiru izenburuko disko berria aurkeztuko du Bilboko Alde Zaharrean kokatutako Bira lokalean, hilaren 30ean, 20:30etik aurrera. Sarrerak astelehenetik aurrera eskuratu ahalko dira.

Forbidden Colours diskoetxearen bidez plazaratuko du Bat edo Hiru Iban Urizar Amorante (Elgoibar, 1975) musikariak. Diskoak zazpi doinu biltzen ditu, tartean, Mikel Laboraren Ama Hil Zaigu.

Diskoa Aitor Etxebarria musikari gernikarrak ekoitzi (Forbidden Colours zigiluaren buru ere bada).  Mondo Sonoro argitalpenean Amorantek adierazi duenez, Etxebarriaren lana “ezinbestekoa” izan da. “Berak grabatu du grabaketa eta oso chill izan da dena. Intuizioan sinesten dut, eta Aitor maisua da horretan. Ukitu txikiak egin ditu eta pintzelakada elektroniko bat edo beste ere. Bera gabe diskoa beste modu batekoa litzateke”.

Zenbait kolaboratzailek ere parte hartu dute grabazioan, besteak beste, Mariano Hurtadok (kontrabaxua) eta Joseba Irazokik (gitarra). Uxue Alberdik, halaber, kantu baten hitzak ere idatzi ditu, XVII. mendean Donostian burututako esklabu salmenta bati buruzkoak.

Amoranteren hirugarren lana izango da Bat edo Hiru. Aurretik beste bi grabazio argitaratu ditu elgoibartarrak, biak ala biak iraupen laburrekoak: 2017an, bi kantuz osatutako binilozko singlea, Manuela eta Brueghel Zarra, eta 2016an, bost doinuz osatutako soinu postal digitala, Amorante.