Etxea(e)ko Euskararen

Aurten bizi dugun osasun egoera berezia tarteko, Udagoieneko Ostera jaialdia online egingo da. Horrekin batera, jaialdian egingo diren hiru kontzertuak Bizkaiko hiru museotan grabatuko dira. Hartara, Udagoieneko Ostera Hegan izena hartuko du aurten ekimenak.

Hauexek dira Udagoieneko Ostera Hegan baitan egingo diren hiru kontzertuak: Eñaut Elorrieta, Balmasedako La Encartada Fabrika-Museoan grabatua, azaroaren 13tik 15era ikusi ahalko da; Zea Mays, Muskizko El Pobal Burdinolan jasoa, azaroaren 20tik 22ra izango da ikusgai; eta, azkenik, Izaki Gardenak, Bermeoko Arrantzaleen Museoan egina, azaroaren 27tik 29ra gozatu ahalko da.

Ekimenaren antolatzaile Euskaltzaleen Topaguneak jakinarazi duenez, “udazken honetan, Udagoieneko Ostera Hegan egingo dugu: Bizkaiko hiru toki esanguratsuenetan, hiru kontzertu berezi antolatu ditugu, ondarea eta musika uztartuz lortzen den magiaz gozatzeko aukera eskaintzeko. Hau da urte honetako gure oparia guztiontzat!”.

Kontseiluak eta Eusko Jaurlaritzak ondutako Euskararen Herria Euskal Hiztun izenburuko jardunaldiak online egingo dira, Bilboko Bizkaia aretoan, azaroaren 12an eta 13an. Kontseiluak jakinarazi duenez, “jardunaldiak aldaketa esanguratsu bat izan du: saio presentzialak baztertu, eta ikusleek online soilik jarraitu ahal izango dituzte jardunaldiak”.

Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaoren arabera, “segurtasun- eta osasun-protokoloa garatua genuen bertaratuko ziren herritarrei bermea eskaini asmoz, baina azken egunetan ezarritako neurri prebentiboak aintzat hartuta, jardunaldiak online izatera mugatzeko erabakia hartu dugu”.

Urriaren 13an Bilboko Artxibo Historikoan egindako agerraldian aurkeztu zituzten Euskararen Herria Euskal Hiztun jardunaldiak Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuorde Miren Dobaranek eta Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok. Biek ala biek “Transmisio zein sozializazioaren, hezkuntzaren eta helduen euskalduntzearen eremuak lan-ildo nagusitzat hartuta, euskararen normalizazioan hiztunak sortzeak duen garrantzia azpimarratu zuten”.

Jardunaldien egitarauari dagokionez, jardunaldietan izango diren bi aurkezpen nagusiak eta amaierako hausnarketa nabarmendu dituzte antolatzaileek: “Lehen hitzaldi nagusian soziolinguistikaren diziplinatik ezagutzaren unibertsalizazioak zein kokapen hartzen duen azalduko du soziolinguistikan aditua den Xavier Vilak; bigarrenean, aldiz, gizarteak ezagutzaren unibertsalizazioari buruz duen erantzukizuna izango du hizpide Amaia Etxabek. Amaierako hausnarketa Jone Goirigolzarriren eskuetan egongo da, eta hiztun aktibo izatera iristeko gakoez jardungo du”.

Munduko Poesia Kaierak bildumak bi koaderno berri argitaratu ditu: May Ayim alemaniarraren eta Raymond Carver estatubatuarraren antologiak. Lehenengoa Garazi Ugalde Pikabeak ekarri du euskarara eta bigarrena, berriz, Harkaitz Canok itzuli du.

Bi antologiak asteazkenean aurkeztuko ditu Susa argitaletxeak Donostiako Udal Liburutegiko sotoan, 11:00etatik aurrera. Ekitaldiak bi liburuen itzultzaileek eta bildumaren editore Beñat Sarasolak parte hartuko dute.

May Ayim (1960-1996) alemaniarra poeta, pedagogo eta mugimendu afroalemaniarraren aktibista izan zen. Eguneroko diskriminazio-esperientzietatik abiatuta, injustiziaz eta ezjakintasunaz arduratu zen, eta arraza-bereizkeriaren aurka borrokatu zen bere poesiaren bitartez.

Susaren arabera, “(…) halaxe azpimarratu zuen (May Ayimek) XX. mende akaberan arrazakeriak, sexismoak, lodifobiak eta abarrek ere erraietaraino sartuta jarraitzen zutela Alemanian, nahiz eta Holokaustoaren garaikoa bezain agerikoa ez izan. Ayimen poesiaren ezaugarrietako bat horixe baita, zapalkuntza ezkutu horiek soslai intersekzionaletik begiratu eta azalaraztea. Ayimen lengoaia poetikoa zuzen eta erritmikoa da”.

Raymond Carver (1938-1988) estatubatuarra XX. mendeko ipuingile handienetakoa da. Carverren poesiak kutsu narratibo nabarmena erakusten du, bere ipuinetatik gertu. “Poema narratiboak dira Carverren gehienak; istoriotxo laburrak kontatzen dizkigute”.

Poema horietan egunerokotasuneko elementuak nabarmentzen dira, tartean, objektuak eta eztabaida domestikoak. “Poemotan nagusi dira alferkeria, noraeza, gogogabetasuna, baina era berean, maiz azaltzen zaigu lipar iheskor baten zorion-garra: leihotik ikusten den txori bat, itsasertz bat, adiskideen konpainia amultsua”.

Aurreko kaierak ezagutu nahi izanez gero: http://www.susa-literatura.eus/bildumak/mpk/

Euskarak eremu ez-formalean, hau da, erabilera kolokialetan, dauzkan zailtasun eta erronkak aztertu ditu Asier Larrinaga Larrazabalek Euskara kolokialaren eskuliburua osatzen duten 200 orrialdeetan.

Euskarak, egun, bere normalizazioan daukan erronka handietako bat da eremu ez-formala, eremu formalean “eroso eta egokiro” moldatu baita, tartean, administrazioan, irakaskuntzan, jakintzan, teknologian eta hedabideetan. Erronka handienak bestalde, erabilera kolokialetan gertatzen ari dira.

Bada, eskuliburuaren xedea erronka aurre egiteko euskarri izatea da, edozein euskaldunentzat baliagarria, baina gehienbat irakasleentzat eta idazle, gidoilari, itzultzaile eta sorkuntzaren arloko gainerako hizkuntza-erabiltzaileentzat.

Liburuaren hasieran, euskara kolokiala jorratzen da, eta gero, hiztegi bat jasotzen da. “Eskuliburuak bi zati ditu. Lehenean, euskara kolokiala zer den azaltzen da, eta euskara kolokialaren hizkuntza-ezaugarriak deskribatzen dira, ahoskeratik hasi eta hitzen erabileraraino. Bigarren zatia hiztegi bat da, euskarazko hitz arruntak, hala nola mozkor, azkar, aurpegi edo deitu, lagunarteko hizketan beste era batean esateko aukerak eskaintzen dituena. Eskuliburuaren lehen zatian zein bigarrenean jasotako gehiena EITBn azken hogei urteetan egin den hizkuntza-lanketaren emaitza da”.

Oier Araolaza Arrietak Genero-identitatea euskal dantza tradizionalaren eraikuntzan (UEU) ikerlana argitaratu du. Euskal dantzan genero-bereizketa auzitan jartzea du xede liburuak.

Araolazak euskal dantzan indarrean izan diren genero-identitateak eta rol estereotipatuak noiz eta nola eraiki ziren ikertu du, euskal dantzan mugarria izan daitekeen lana osatzeko.

UEUren arabera, “Euskal dantzan genero-bereizketa auzitan jarri nahi du liburu honek. Ehun urtez euskal dantzak genero ardatzaren arabera sailkatuta erakutsi dira: nesken dantzak batetik eta gizonen dantzak bestetik. Baina emakumeen eta gizonen dantzak, janzkerak eta dantzakerak bereizten dituen marra hori ez da dantzaren historiaren aro guztietan berdina izan.

UPV/EHUren Mikel Laboa katedraren beka jaso zuen Araolazak ikerlana garatzeko, eta Ikus-entzunezko Komunikazioa eta Publizitatea Saileko Gizarte Komunikazioa doktorego programaren baitan jardun du. Leire Ituarte eta Nerea Aresti izan ditu zuzendari eta epaimahaia honakoek osatu dute: Melania Moscoso (CCHS), Xabier Itzaina (Sciences Po Bordeaux) eta Miren Llona (UPV/EHU).

Anariren Habiak diskoaren inguruan azaroan 13an Euskararen Etxean egin behar zen ekitaldia bertan behera gelditu da, egun bizi dugun osasun egora kezkagarria dela eta.

Ekitaldia Hi(ZKI)bridoak zikloaren baitan egin behar zen Booktegirekin elkarlanean, baina COVID19ak eragindako egoera tarteko ez da egingo.

Ekitaldia bi atalez osatua zegoen: Habiak diskoan bildutako kantuen inguruko arte erakusketa kolektiboa eta Anariren zuzeneko emanaldia eta solasaldia, baina azkenik, ezinezkoa zaigu egitea.

Halere, 2021eko hasieran egiten saiatuko gara Habiak.

Azkenik, abenduaren 10ean, Hi(ZKI)bridoak egitarauaren azken ekitaldia egingo da, Bertso Saio Literarioa: Mari Luz Esteban, Maialen Lujanbio eta Miren Amuriza.

Errigorak udazkeneko kanpaina jarri du martxan: Nafar hegoaldeko uzta euskarari puzka. Oraingoan, saskiko bost euro gehiago eskatuko dute, pandemiaren krisia tarteko, ez baita ikastolen jairik egin, eta Korrikarik ere ez delako egingo datorren urtean.

“Nafarroa hegoaldeko produktuz osatutako saskiak milaka etxetara eramaten ditugu kanpaina honetan. Kasu honetan, auzolanari esker, bertako euskalgintzari ekarpen-ekonomiko garrantzitsua egiten diogu (saski bakoitzaren balioaren %25). 2013an kanpaina lehenengoz egin zenetik eskaintzan hainbat aldaketa egin dugu. Egun hiru saski ematen dira aukeran”.

Kanpaina iragan larunbatean hasi zen eta azaroaren 12ra arte iraungo du. Tarte horretan, herritarrek parada izango dute saskiak eskuratzeko, eta bidenabar, euskarari laguntzeko.

“Euskal Herria oinarri eta auzolana lanabes dituen ekimen herritarra da Errigora. Nafarroa hegoaldea du ardatz eta euskara ofiziala ez den zonaldean eragin nahi du, eremu horretakoak propio diren elikagaiei Euskal Herrian bideaemanaz, euskaratik, euskararako eta euskaraz”.

Deustuko Berbaizu elkarteak Euskararen Etxean egingo du Irakurleen Txokoaren hurrengo hitzordua, azaroaren 4an, 18:00etatik aurrera. Zita horretan Maddi Ane Txoperena idazlea izango da, eta Ene baitan bizi da (Elkar) liburua izango du hizpide. Eleberriak X. Gazteluma saria jaso zuen.

Hainbat istorio harilkatzen dira Maddi Ane Txoperena Iribarrenen lehen nobelan: “1950.eko hamarkadan Ipar Euskal Herrian eta Frantzian neskato ibilitako emakumeen errealitateak, lehengo eta oraingo maitasun eta desamodio istorioak, laneko sufrimenduak, gatazka politiko baten ondorengo testuinguru baten ezinak, amatxi-biloba eta alaba-guraso harreman korapilatsuak… Guzia etorkizunaren eta orainaren arteko zubi jolas batean.”

Lan berri honetan Marie, Donibane Lohizuneko gazte bat da protagonista, eta aitari zerbait entzunik, amatxiren bizipenak deskubritu nahi ditu, Parisko ikasketak bururatzeko egin behar duen azken memoria lanerako. Baina egin beharreko lana ez zaio erraza suertatuko, ordea, amatxik ez baitio nahi duena emanen, eta Mariek berak ere ez baitaki zeren bila dabilen, xuxen… Makina bat oroimen agertuko zaizkie, kutxa batean gotorturiko oroitzapen zatiak,  tartean, gazte garaiko amets, pentsamendu eta bizi-minak.

Bilboko Euskaraldiak abiatutako Bilbon euskaraz blaitu! kanpainaren baitan, Kike Amonarriz Euskaltzaleen Topaguneko lehendakariak hitzaldia emango du Deustuko Hizkuntza Eskolan gaur, 19:00etatik aurrera.

“Bilboko txoko guztietara heltzeko helburuarekin” abiatu da Bilbon euskaraz blaitu! kanpaina. Uriola.eus hedabidearen arabera, Bilboko Euskaraldia batzordeaz gain, auzoetan kolaboratzaileen sareak osatu dira. Hala, bestelako kultur ekitaldiak eta hitzaldiak antolatu dituzte.

Bilbon euskaraz blaitu lelopean, hiru hitzordu ondu dira: urriaren 31n Bilbon Euskaraz blaitu ekitaldia antolatu dute; urriaren 15ean berriz, Deustuko Hizkuntza Eskolako aretoan Kike Amonarrizek hitzaldia eskainiko du; eta azkenik, azaroaren 5ean Pello Jauregik Arrupe etxean eskainitako hitzaldia ere egongo da.

•