“Poesiaren Nazioarteko Eguna, Unesco erakundeak 1998an proposatua. Martxoaren 21ean ospatzen da gure denborari buruzko funtsezko hitza eta hausnarketa zabaltzeko”, Wikipedia.
Bada, Poesiaren Egunaren harira, EuskararenEtxeak Alaska izenburuko ekitaldia ondu du, Castillo Suarez idazleak 2023an plazaratutako izen bereko poema-liburutik abiatuta, martxoaren 22an, Euskararen Etxeko Berba aretoan, 19:30etik aurrera.
Suarezekekitaldian parte hartuko du liburu horren nondik norakoak azaltzeko, Julen Azpitarte kazetariak lagunduta.
Horrekin batera, Amaia Hormaetxeak eta Endika Basagurenek Euskara Sukaldatzen izenburuko dokumentala aurkeztuko dute. AEBetan filmatua, hain justu, New York, Washington DC eta Miami hirietako leku ezagunetan, dokumentalak hainbat pertsona jasotzen ditu Castillo Suarezen Alaska liburuko olerkiak irakurtzen. Bideoaren haria Aitor Garate euskal sukaldariak egindako plater bat da. Diasporako euskal komunitateetan euskara aztertzea eta ikertzea du xede Ikus-entzunezkoak.
Azkenik, Argi Arte eskolako ikasleen ilustrazioak ere izango dira ikusgai: 18 eta 22 urte bitarteko ikasleek haientzat euskara zer den irudikatuko dute sabaitik zintzilikatuta egongo diren 120 x 45 cm-ko euskarrietan.
EIZk ondoko ordutegia izango du udaberriko oporraldian:
Martxoak 28 eta 29: 10:00 – 14:00
Martxoak 30: 10:00 – 14:00 / 16:00 – 19:00
Martxoak 31 eta apirilak 1: itxita
Euskararen Interpretazio Zentroa (EIZ) Bilboko San Ignazio auzoan kokatutako Euskararen Etxean dago, eta duela urtebete inguru bere osotasunean berritu zen.
EIZko erakusketak euskararen bizindarra eta aniztasuna transmititu nahi ditu, eta, era berean, norberaren inplikazioa aldarrikatzen du.
“Hau gerra bat da gure sorkuntzarik berriena martxan da berriro eta, oraindik ikusi ez baduzu, hainbat aukera izango dituzu udaberri honetan. (…) Diziplina anitzeko ikuskizun bat da hau, bidaia bat gerraren barrunbeetara, publikoaren erabakien arabera, bide bat edo beste hartuko duena. Gerra bat bizitzeko prest zaude?”
Piszifaktoria Ideien Laborategiaren arabera, Hau gerra bat da gerra bat biziaraziko digun murgiltze-esperientzia bat da, lau lengoaia artistikoren bidez: hitza, musika, dantza eta antzerki fisikoa.
Euskarararen Etxean kokatutako Euskararen Interpretazio Zentro (EIZ) berritua 2022ko otsailaren 20n inauguratu zuen Bizkaiko Foru Aldundiak, otsailaren 21ean ospatu ohi den Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Egunaren harira. Ordutik, urtebete igaro da, eta tarte horretan, 6.252 lagunek bisitatu dute zentroa.
Hala, 1.487 pertsona gehiago etorri dira EIZra, hau da, %31,21eko hazkundea, 2019-2020 urteetako tartearekin alderatuz (pandemia garaiko urteak aintzat hartu gabe).
6.252 bisitari horietatik, 5.057 ikasleak izan dira, 875 taldeetan etorri diren bisitariak izan dira, eta, azkenik, 320 norbanakoak izan dira.
Orotara, 350 bisita gidatu egin dira: ikastetxeekin 244 bisita gidatu egin dira (5.507 ikasle), taldeekin 72 (806 lagun) eta norbanakoekin 34 (84 bisitari).
Bisitarion asebetetze maila, halaber, handia izan da (asebetetze maila handiena 5 dela aintzat hartuta): ikastetxeak, 4,84; norbanakoak, 4,77; eta, azkenik, taldeak 4,86.
Ikastetxeak:
Ikastetxeei dagokienez, Bizkaikoak izan dira gehienak (234), eta Bilbokoak (111). Gipuzkoatik 5 zentro gerturatu dira eta Arabatik beste 5.
Mailei dagokienez, DBH3-DBH4-Batxillergoa mailetakoak izan dira nagusi, 1.654 ikasle (85 talde). Horien atzetik: DBH1-DBH2, 1.440 ikasle (64 talde); LH4-LH5-LH6 1.347 ikasle (63 talde); eta, amaitzeko, LH1-LH2-LH3, 616 ikasle (32 talde).
Ikasleek bisita euskaraz eta gaztelaniaz egiteko aukera dute, baina ikastetxe gehienek euskararen aldeko hautua egin dute: 4.993 ikasle (240). Bisita gaztelaniaz egin duten ikasleen kopurua, berriz, 64 lagunekoa izan da, 4 talde.
Ikasleok Euskararen Interpretazio Zentrora egindako bisitaz gainera, maila bakoitzari egokitutako Eskola Programetan ere parte hartu dute:
Gehienak elkarteak izan dira, 44 talde (565 pertsona), gero: Euskaltegiak, 21 talde (169 pertsona); eta, azkenik, Unibertsitateetatik eta Hizkuntza Eskoletatik 5na talde etorri dira, 102 eta 39 pertsona hurrenez hurren.
Kasu horretan ere euskaraz egindako bisitak nagusitu dira: Euskaraz, 49 talde (524 lagun); gaztelaniaz, 23 talde (282 lagun); eta, amaitzeko, ingelesez, 3 talde (69 lagun).
Norbanakoak:
Guztira, 320 bisitari etorri dira, eta bisita egiteko hautatu duten hizkuntzari dagokionez, euskara eta gaztelania parez pare izan dira, 126 eta 124 lagun hurrenez hurren. 62 lagunek ingelesez egin dute bisita, eta frantsesez 8 baino ez dira aritu.
Bisitarion jatorriaren harira, askotarikoak izan dira: Bizkaitik 159 bisitari etorri dira: Getxo, Barakaldo, Berriatua, Bilbo, Etxebarri, Galdakao, Mungia, Leioa, Lezama, Ortuella, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Trapagaran.
Euskal Herritik, 24 bisitari: Amurrio, Ataun, Eibar, Donostia, Elgoibar, Hondarribia, Los Arcos.
Apirilaren 12tik maiatzaren 12ra bitarte egingo da Euskaltzaleen Topaguneak ondutako Laburbiraren XXI. edizioa, eta otsail amaierara arte bidali ahalko dira 20 minututik beherako film laburrak.
“Urtez urte hazten ari den euskal zinemagintzaren erakusleiho erraldoi honek euskal zinemagintza hauspotzea eta herritarrei euskaraz sortutako film-laburrak ezagutaraztea du helburu.
Zinemagilea bazara eta 20 minututik beherako film-labur bat ekoitzi baduzu, hemen duzu aukera!”
Zazpigarren edizioa egingo du aurten EuskarAbentura espedizioak, eta dagoeneko, zabalik da bertan parte hartzeko deialdia, martxoaren 8ra arte. Horretarako, hautagaiek bideo bat eta eta proiektu bat aurkeztu beharko dute.
Euskal Herria oinez eta euskaraz zeharkatuko duen EuskarAbentura zazpigarren edizioa uztailaren 1etik 31ra egingo da. Guztira, 125 gaztek parte hartuko dute espedizioan.
Parte-hartzeko betekizunak
Adina: 2007 edo 2008 urteetan jaioa/sortua izan Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako gazteentzako.
2006, 2007, 2008 eta 2009 urteetan jaio/sortua izan Lapurdi, Baxe-Nafarroa, Zuberoa eta diasporako gazteen kasuan.
Hizkuntza: Euskara
Jatorria: Zazpi lurralde euskaldunetatik zein diasporatik datozen gazteak.
Hautagaiek aurkezpen bideo bat eta proiektu bat egin beharko dute.
Bideoari dagokionez, “gehienez minutu bateko bideo labur bat. Kontaiguzu nor zaren, EuskarAbenturan zergatik parte hartu nahi duzun, espediziotik espero duzuna, zein ekarpen egingo diozun taldeari…”.
Proiektuaren harira, banaka edo taldean aurkez daiteke, antolatzaileek hiru gai proposatu dituzte, eta egitasmook egiteko sei formatu ezberdin daude.
Aurtengoa jaialdiaren seigarren edizioa izango da, eta “antzerkiaren gorputzaren “ inguruan ardaztuko da. Bilboko Udalak eta Euskaltzaindiak babestutako antzerki-ekimenak helburu hirukoitza dauka: euskarazko antzerkigintza dinamizatzea, Zazpikaletako giro euskaldunean eragitea eta antzerkigileei haien lanak erakusteko gure berriak eskaintzea.
Euskaltzaindiako webgunean jasotzen denez, “batez ere, formatu txikiko lanak antzezten dira LAUTAN HIRUn, hala iraupenari, nola muntaketari dagokionez (oro har, 25-50 minutuko piezak izaten dira), eta aurten sei agertokitan antzeztuko dira: Euskaltzaindiaren egoitzan (Plaza Barria, 15), BIRA Kulturan (Erronda kalea, 2); Cafe Bar Bilbaon (Plaza Barria, 6); 7Katu gaztetxean (Solokoetxeko eskailerak), Kalderapekon (Txakur kalea, 1) eta La Sinsorga Kulturgunean (Askao kalea, 9)”.
Egitaraua:
Otsailak 8
19:00 (Euskaltzaindia): Gorputzaren adierazpen kontzientzia lantzeko tailer performatibo eta parte-hartzailea / Ainhoa Artetxe eta Itsaso Paya, 45’.:
20:15 (La Sinsorga): Putaren bakarrizketa eroetxean / Laura Penagos, 50’.
Otsailak 15
19:00 (BIRA): Duzhe Dobre / Iñigo Elosegi, Eneritz Sanchez eta Iñaki Cid, 25’.
20:00 (7Katu):Belarriprest / Amaia Bono, 50’.
Otsailak 22
19:00 (Kalderapeko):Beren izenez (estreinaldia) / La Piel konpainia: Lautan3 laguntza, 30’.
20:00 (Cafe Bar Bilbao): XXI. Cafe Bar Bilbao-Tartean sariak (irakurketa dramatizatuak): Arropa zuria / Iñaki Cid (20’) eta Dolu / Pantzo Hirigarai (20’).
Mondragon Unibertsitateko STAMM ikasle-taldeak sustatu eta koordinatu du Ondarea Bizkaia bideo-lehiaketa, zeina 2024ko Ondarearen Europako Jardunaldien esparruan antolatu dena.
“Bizkaiko gazteria kontuan hartzen duen lehiaketa da, gure ondare baliotsua modu biralean zabaltzeko helburuarekin. Gainera, parte-hartzaileok sari erakargarriak irabazteko aukera izango duzue”.
Erronka
Bizkaiko ibilbide, bide historiko eta ibilbide kulturalak, monumentu historikoak… kamera baten bidez hilezkortzea, bere sormenagatik, balio hezitzaileagatik eta berrikuntzagatik nabarmenduko den bideo bat sortzeko asmoz. Izena emateko bi adin-kategoria daude: 11 urtetik 17ra eta 18 urtetik aurrera.
Baldintzak
Iraupena: Bideoek gutxienez minutu bat eta gehienez 5 minutu iraun beharko dute. Bizkaiarekin lotutako ondarea izan behar da. Parte-hartzaileak: Aurkezten den bideo bakoitza 2-5 partaidez osatutako talde batek egin beharko du.
Nola parte hartu?
Bideoa otsailaren 18a baino lehen bidali beharko da.
Sariak
Irabazleak martxoaren 4an aukeratuko dira, sormenean, hezkuntza-balioan eta berrikuntzan oinarrituta. Adin-kategoria bakoitzeko sari bat egongo da. “Merezi dituzuen sariei buruz eztabaidatzen ari gara, baina hemen spoiler bat: VIPpalkoaAthleticen,BBKLive,UraBere Bidean, … Gainera, finalistak Young European Heritage Makers lehiaketan parte hartzeko hautatuko dira”.
Leixuri Arrizabalaga Euskara, Kultura eta Kirol diputatuak Bizkaiko foru museo, areto eta interes historikoko guneetako 2024ko programazioa aurkeztu du, Gurean zeurea. Vive lo que somos lelopean.
Arrizabalarekin batera, Asier Madarieta BizkaiKOAko zuzendari gerentea, Begoña de Ibarra Kulturako zuzendari nagusia eta museoetako zuzendariak izan dira.
Hala, Foru guneen programazioak aldi baterako 16 erakusketa berri eskainiko ditu aurten, gure kulturaren eta ondarearen inguruan antolatu direnak. Arkeologia Museoak “Neandertales. La Historia de la otra humanidad en los Pirineos Occidental” eskainiko du; bere Piezaz Pieza programaz gain, non bere bildumako piezak erakutsiko dituen,” “La pieza Invitada: La Esfinge del Teatro de Mérida. PVRO TEATRO” aurkeztuko du Oiassoko Erromatar Museoaren eta Meridako Hiri Monumentalaren Partzuergoaren lankidetzarekin. Arrantzaleen Museoak “Bermeo. Portu Zaharra 1880-2024” aurkeztuko du; Euskal Herria Museoak aldi baterako hiru erakusketa izango ditu:”Todo mejora con la alimentación ecológica-Eko Lurra“; “Arturo Acebal Idigoras. Entre Euskadi y Argentina“; eta Sonia Ruedaren “Hitz politak”. La Encartada Fabrika-Museoak bi aldi baterako erakusketa ditu programatuta: “Paisajes desvanecidos en el aire”; eta “De la Cámara a la aguja”, Euskal Museoak ekoizten duena. Bakion Museo del Txakoli-Txakolinguneak urtean zehar lau erakusketa antolatuko ditu: “Txakomic“; “Mairin Mitchell: Euskaldunen Kronista Irlandarra“; “Bakioko Margozaleak” eta “Txakolina“. El Pobaleko burdinolak “Señales del tiempo. Burdinaz forjatutako haize-orratzak” erakutsiko du Euskal Museoak utzitako haize-orratz bilduma batetik abiatuta. El Pobaletik gertu, Muñatones gaztelua dago; bertan erakusketa-unitate berri bat egongo da, ustez Abraham Cresques Mallorcako XIV. mendeko geografo eta kartografoak egin zuen mapamundi bat. Bilbon, Ondare Aretoak bi erakusketa izango ditu: “Clemente & Jesús Arraiz“; eta “D, Abraira“. Gainera, Rekalde Aretoak Juan Carlos Eguillorren atzera begirakoa erakutsiko du.
