Txakur Gorriak Sormem Kolektiboak Orainmenean izeneko ikuskizuna estreinatuko du Bilbon dagoen Euskararen Etxean, 19:30etik aurrera. Ekitaldia Hi(ZKI)bridoak zikloaren baitan egingo da, zeinak ahozkotasuna eta letrak uztartzen dituen literatura mutanteak sortzeko asmoz.
Orainmenean bertsolaritzaren genealogia feminista “posible” bat da, iraganaren eta orainaren arteko bidaia, historiak ezkutatu dituen emakumezko bertsolariak ezagutarazteko eta egungo emakume bertsolariei aukera emateko. “Hasieratik esan dugu hutsune baten kronika egiten ari ginela eta hutsune horiek ere nabarmentzen saiatu gara”. Ekitaldia, halaber, ilustrazioen erakusketarekin osatuko da. “Ilustrazioek giro bat edo paisaia bat sortzen lagunduko digute”.
Orainmenean III. Lanku Bekaren emaitza da. Beken laguntza ezinbestekoa da ezaugarri jakin batzuk dituzten egitasmoak garatzeko. Beste modu batean esanda, Lanku Bekarik gabe Orainmenean burutuko litzateke?
Ezin dugu jakin burutuko ote litzatekeen. Egia da Lanku Bekari esker izan dela posible guk buruan genuen egitasmo bat aurrera eramatea. Orainmenean proiektua ez da hutsetik sortzen, aurrez egin genuen lan baten jarraipena da, nolabait, eta bekak lagundu digu lan horretan gehiago sakontzen eta lan hori plazara eramaten.
“Orainmenean” hitzak berak, iragana eta oraina lotzen ditu. Ekitaldia denbora-bidaia izango da? Zein da jauzi historiko horren xede nagusia?
Ekitaldiak bi helburu ditu bere baitan. Bata, iraganarekin lotuta dago, historikoki existitu ziren arren ahanzturak irentsi zituen emakume bertsolariak erreskatatu eta ezagutarazi nahi direlako. Bestea, aldiz, orainarekin lotuta dago; garai bateko andre bertsolari horiek abiapuntutzat hartuta, gaur egungo emakume bertsolariei elkarrekin kantatzeko eta esperimentatzeko gune berriak eskaintzea baita asmoa. Horrela, Orainmenean zubi moduko bat dela ere esan daiteke; iragana eta oraina lotzen dituen zubi bat.
Emakumeak dira protagonista nagusiak, emakume bertsolariak. Horietako asko esparru pribatuan aritu ziren. Haien informazioa eta dokumentazioa lortzea ez zen kontu erraza izango…
Lan hori ez da erraza ez, inondik inora. Baina gu zailtasun horiek ere bistaratzen ahalegindu gara. Liburuxka bat sortu dugu eta liburuxka horretan emakume horiei buruz dauzkagun datu urriak ageri dira, nahiko modu anarkikoan, jasota bezala; batzuen kasuan liburuetatik jasotako pasarteak ditugu, gutxi batzuen kasuan beraien bertsoak ere iritsi zaizkigu, beste batzuen kasuan izena eta jaioterria baino ez zaizkigu iritsi… Hasieratik esan dugu hutsune baten kronika egiten ari ginela eta hutsune horiek ere nabarmentzen saiatu gara. Ilustrazioari dagokionez, batzuen argazkiak iritsi dira, askorenak ez… Errealitatea den informazio falta hori islatzen saiatu gara.
Horretarako bertsoak eta ilustrazioak erabiliko dituzue. Nola uztartzen dituzue bi diziplinak oholtzan?
Ilustrazioekin osatutako erakusketa saioan bertan integratuta egongo da; atrezzoaren parte izango baita. Gainera, guk bildutako informazioa eta sortutako ilustrazioak liburuxka batean bildu ditugu eta entzuleek eskura izango dute liburuxka hori saioan zehar. Gai-jartzaileak ilustrazio eta liburuxkako informazio hori abiapuntutzat hartuta jarriko ditu gaiak eta bertsotan gai horiei erantzungo zaie. Ilustrazioek, nolabait, giro bat edo paisaia bat sortzen lagunduko digutela uste dugu.
Euskararen Etxeko saio zuen estreinaldia izango da. Zeintzuk dira zuen espektatibak lehendabiziko ahalegin horren aurrean?
Gogotsu gaude estreinaldirako. Euskararen etxean Txakur Gorriako taldekideok kantatzea da asmoa baina hortik aurrera, proiektua askatu eta bere bidea egin dezan utzi nahi diogu. Lankutik kudeatuko dira ondorengo bertso-saioak eta antolatzaileen nahiei kasu egin arren, bertso-saio bakoitzean ordura arte kantatu ez duen andre bertsolari batek parte hartzea jarri dugu baldintza gisa. Horrela, ahalik eta emakume gehienei aukera ematea da asmoa.
