Basque Writing “magazina” Euskal PENek egiten duen argitalpena da, eta euskaraz eta ingelesez argitaratzen da. Euskal PEN erakundearen 20. urteurrenaren harira ondu da erakusketa, eta bertan orain arte argitaratutako ale guztiak ikusgai daude, azaroaren 23ra bitarte.
Euskal PEN 1950ean sortu zen, baina “bizialdi labur” horren ondoren, 1987an berpiztu zen; 2004an, hain justu, abiatu zuen bere hirugarren ibilbidea.
Basque Writing argitalpenari dagokionez, 2008an sortu zen Kataluniako PENek egiten zuen Catalá Writing argitalpena oinarritzat hartuta, euskal kultura modu erakargarri eta bisualean ezagutarazteko asmoz.
Euskal PENen arabera, “helburua da nazioartean ezagutaraztea euskal hizkuntza eta kultura sustatzeko egiten diren ekimenak, betiere ikuspuntu baikorretik, bere txikitasunean, euskarak eta euskal kulturak zer erakutsia badutela sinistuta”.
Euskarazko alea etxean jasotzen dute erakundeko kideek, baina PEN International-eko bileretara ere eramaten dira, zentro guztietan banatzeko helburuarekin. Euskal PENen webgunean ere eskuragarri daude: www.euskalpen.eus
“Euskararen zuzentasunean eta euskara batuaren erabileraren inguruko dudazko praktiken inguruko eztabaida ireki zen Ipar Euskal Herriko AEKn 2022/23 ikasturtean. Ikusirik fenomeno hori irakaskuntza eta euskalduntze arloa eta AEK bera ere gainditzen dituela, erakunde horrek UEUri galdegin zion gogoeta lanketa bat bideratzea.
(…) Honela, jardunaldi honen bidez, hurrengo urratsa eman nahi da: mintegian egindako diagnostikoa eta aterabiderako proposamenak Ipar Euskal Herriko euskararen munduko profesional, ikerlari, aditu eta arituekin partekatu nahi dira. Helburua horixe baita, diagnostikoa partekatu eta osatu, arlo ezberdinetako profesionalen ekarpenak bildu eta aterabideak zirriborratzen hasi, etorkizunerako balizko lan ildoak eta bideak irudikatuz”.
Gaian interesa daukan edonori zuzenduta dago jardunaldia, eta matrikulatzeko epemuga azaroaren 12a da.
Egitaraua:
Harrera eta dokumentazio banaketa.
14:15 – 14:30
Ongietorria eta jardunaldiaren aurkezpena.
Ane Sarasua, UEUko Idazkari Nagusia.
Maitena Carment, jardunaldiaren antolatzailea.
14:30 – 15:15
1.saioa: Euskararen zuzentasunaren transmisioa: irakaskuntza eta hezkuntza.
Paulo Arzelus (AEK)
Egoitz Urrutikoetxea (Seaska)
Aines Dufau (Ikas)
15:15 – 16:00
2.saioa: Euskararen zuzentasunaren erabilera soziala.
BizkaiaGara-ren helburua da gizarte-eremu guztietatik (ingurumena, kultura, gizartea, kirola…) eta eragile guztietatik (erakundeak, taldeak, enpresak, erakundeak, pertsonak, ikastetxeak eta unibertsitateak) bultzatutako proiektuak aktibatzea, laguntzea eta konektatzea, gure lurraldea herritarren parte-hartze aktiboaren bidez hobetzen lagundu nahi duten proiektuak, hain zuzen ere.
Bada, BizkaiaGarak 2024an duen erronketako bat izan da Euskararekin lotutako guztia estrategikotzat hartzea, Bizkaian lan hori egiten duten erakunde eta antolakundeen eskutik aktibazioa behar duten ekintza guztietan laguntzeko eta balioa emateko.
Hala, “hilabete batzuk elkarte desberdinei entzuten eta ezagutzen ari gara, orain uste dugu saio batean elkartzea eta norantz era kolektibo batean joatea momentua dela eta BizkaiaGaratik honen ardura hartu nahi dugu”.
Sortzeko eta sortzaileak izateko bi ordu eta erdiko saio batera gonbidatzen zaituztegu.
Gaur egungo errealitatetik Euskara arloan egiten ari diren ekintzei eta proposamenei gure bultzada eta indarra eman nahi diegu kolektiboki, horretarako saio hau egin nahi dugu.
Ez dakigu norantz eramango gaituen, baina badakigu zuekin batera joan nahi dugula.
zer egingo dugu:
“Pandora” kutxa irekiko dugu.
Dinamika desberdineen bidez kolektiboki bidea sortzea.
Zuen eta gure kezkak, susmoak, ametsak eta aukerak hartu nahi ditugu, danon tresnak ikusarazi eta partekatu.
2025. urtean pentsatu, landu eta partekatu dugunarekin lanean jarraitzea, zuen eskutik joanda, noski.
Bilboko Euskaltzaindiaren egoitzan egingo da azaroaren 28an XXIX. Jagon jardunaldia, eta bertan, euskarak lan munduan eta aisialdian dituen erronkak aztertuko dituzte. Jon Sarasua, Josune Zabala eta Iñaki Arruti izango dira hizlariak.
Euskaltzaindiak ondutako jardunaldian, etorkizun-ikuspegiaren gaineko bi ponentzia jorratuko dituzte: “Bata, aisialdi antolatuaren ponentzia (Euskararen Gogoetaguneaegitasmoaren barruan landutakoa eta Iñaki Arruti Gipuzkoako Foru Aldundiaren Hizkuntza Estrategiako Zerbitzuko buruak azalduko duena); bestea, lan-eremuari dagokiona (Eusko Jaurlaritzako Euskararen Aholku Batzordeak landu du eta Josune Zabala Eusko Jaurlaritzako Ikerketa eta Koordinazio zuzendariak azalduko du)”.
Izena emateko epemuga azaroaren 26 izango da: 944158155 / info@euskaltzaindia.eus
Sormenean hezi kulturan bizi jardunaldien hirugarren edizioa ondu du UEUk, eta aurten euskarazko kulturgintzaren transmisioaren eta hedabideen inguruan arituko dira urriaren 26an, Azpeitia-Sanagustin kulturgunean, 9:00etatik 16:00etara.
UEUren arabera, “Euskarazko kulturgintzaren transmisioa ataka larrian dago, hori ukaezina da, eta hedabideekiko ezagutza eta ondoriozko elkarlana ataka estu horretatik onik ateratzeko ezinbestean jorratu beharreko lan-ildoa dela uste dugu. Zer esanik ez, erabat digitalizatuta dagoen komunikazio aro berri honetan. (…) Hezkuntza arautuan zein ez-arautuan euskarazko kulturgintzaren transmisioak dituen gabeziak ezagutu ostean, hedabideetakoak aztertu gura ditugu 2024 honetan. Horretarako antolatuko dugu. Sormenean hezi, kulturan bizi. III jardunaldia. Hedabideak”.
Horretarako, Euskarazko kulturgintzaren presentzia hedabideetan azterketaren emaitzetatik abiatuko da jardunaldia.
Honatx egitarau osoa:
08:45 – 09:15
Harrrera
09:15 – 09:30
Ongi etorria
09:30 – 10:30
Euskarazko kulturgintzaren presentzia hedabideetan. Azterketaren emaitzak.
Libe Mimenza, Behategia (NOR ikerketa taldea- UPV/EHU):
10:30 – 11:00
Kafea
11:00 – 13:00
Mahai-ingurua: Zertan da euskarazko kulturgintzaren komunikazio-jarduna?
Iñaki Etxeleku: Aktorea, kultur-eragilea, kazetaria
Ane Zuazubiskar: bertsolaria, kazetaria
Josune Velez de Mendizabal: aktorea, ipuin-kontalaria, kazetari izandakoa
Dinamizatzailea
Inma Errea
13:00 – 14:00
Bazkaria
14:00 – 16:00
Kultur kuotak hedabideetan: nazioarteko ereduak
Kultur kuoten bilakaera nazioartean eta egungo panorama (Amagoia Gurrutxaga Uranga,LANARTEA Euskararen Langile Profesionalen Elkarteko koordinatzailea).
Kataluniako kultur kuota sistema eta Espainiako Ikus-entzunezko Lege berria (Pol Cruz- Corominas, Plataforma per la Llenguako Kultura Batzordeko aholkularia eta materia audiobisualean kontsultorea)
Euskararen Etxea, plazara erakusketa ibiltariak bere bidea abiatuko du Leioan kokatutako UPV/EHUren Bizkaiko Campusean. Euskararen Etxeak eta Bizkaiko Foru Aldundiko Euskara, Kultura eta Kirol Sailak antolatu dute erakusketa, EHU Kulturaren laguntzarekin, eta irailaren 26tik, Hizkuntzen Europako Egunetik, abenduaren 4ra bitarte izango da ikusgai.
Erakusketa bisitatu dute gaur, irailak 27, Leixuri Arrizabalaga Kultura, Kirol eta Euskara foru diputatuak, Iurdana Acacuso Euskararen Etxeko zuzendariak, Eva Ferreira UPV-EHUko errektoreak eta Junkal Gutierrez UPV-EHUko Euskara, Kultura eta Nazioartekotzeko errektoreordeak.
Erakusketa Bilboko Euskararen Etxean kokatutako Euskararen Interpretazio Zentro berriaren lagin bat da, zentroko edukietatik abiatuta ondu baita.
Zentro berria 2023ko otsailean inauguratu zen, eta Kirmen Uribe idazleak, 2009ko Literatura Sari Nazionala jaso zuenak, eta Patxi Baztarrika soziolinguistak osatutako talde zientifikoaren lanaren emaitza da, baita hirurogei erakunde eta partikular baino gehiagoren parte-hartzearen emaitza ere, elkarlaneko proiektua baita Euskararen Interpretazio Zentro berritua.
“EUSKARAREN ETXEA, PLAZARA” ERAKUSKETA
Euskararen Etxea, plazara erakusketaren bidez, Euskararen Etxeak bere hormak gainditu eta Interpretazio Zentro berriaren edukien lagin txiki bat aurkeztu nahi du, eta herritarrak bere egoitzara hurbiltzera gonbidatu nahi ditu, bisita esperientzial eta ludiko batetik abiatuta, bisitariak euskararen izaera poliedrikoan murgildu daitezen.
Euskararen Etxea, plazara erakusketaren helburua da euskara, antzinako hizkuntza izateaz gain, gaztea, zirraragarria eta eraikitzen ari den hizkuntza dela ezagutaraztea, eta baita munduko hizkuntza-aniztasunaren parte dela ere nabarmentzea.
Horretarako, erakusketak askotariko edukiak biltzen ditu, besteak beste, euskararen egunez eguneko egoeraz ohartarazten duten datuak, euskararen historia josi duten pertsonaia eta gertaerak, euskararen etorkizunerako erronkak edo euskal kulturaren aberastasuna eta kalitatea islatzen duten edukiak.
Horrekin batera, erakusketak egingo duen bidean tokian tokiko ezaugarri eta datuak ere erakutsiko ditu, udalerri edo erakundeekin lankidetzak gauzatuko baitira, beren ezaugarri eta ñabardunak erakusteko asmoz. Hala, EHU/UPVk emandako euskarari buruzko hainbat datu jaso ditu erakusketak, eta Leioako Campusean dagoen tartean, hezkuntza-komunitateak euskara nola bizi duen erakutsiko du.
Horretaz gainera, bisitariek haien testigantzak ere utzi ahalko dituzte bisitariek euskararekin duten harremana aztertzea xede duen harien jolas baten bitartez, bai eta galdera irekien bidez.
Azkenik, erakusketak lekua egin dio Gaitu adimen artifizialari euskara irakasteko proiektuari. Eusko Jaurlaritzak, Nafarroako Gobernuak eta Euskararen Erakunde Publikoak bultzatutako egitasmoa da, 2023an sortua, Common Voice proiektuaren parte gisa.
Open House-n barruan bisitatu ahalko den eraikinetako bat izango da Euskararen Etxea; Open House urriaren 1etik 6ra egingo da, eta guztira, 24 jarduera antolatuko ditu herritarrek hiri-diseinu eta -garapeneko eraikin enblematikoak eta jardunbide egokiak ezagutu ditzaten.
Orotara, 72 eraikin bisitatu ahalko dira; aurten, hain justu, zortzi eraikin berri gehitu dira zerrenda horretara, tartean, Euskararen Etxea. Hauexek dira beste eraikin berriak: Euskaldunako dike lehorrak, BilbaoArte, Artxandako funikularra, Tomas Camacho zentroa, Bilboko Eskola Alemana, APNABI eguneko zentroa eta Oslo Cowork.
Euskararen Etxeko eraikinari dagokionez, Euskararen Etxea 2004an inauguratu zen, euskal gizartean hizkuntza sustatzeko eta zaintzeko erreferente izateko helburuarekin. Eraikina 50eko hamarkadan eraiki zen, frankismo garaian. Besteak beste, bertan Euskararen Interpretazio Zentroa kokatzen da, zeina oraintsu berritu den eta euskararen bizi-indarra eta aniztasuna transmititu nahi dituen. Halaber, inplikazio pertsonala aldarrikatzen du, norberak egin baitio ekarpena euskarari. Azken batean, euskararen askotariko izaerak batu egiten gaitu, gehitu egiten du.
Open House proiektuari buruzko informazio gehiago, hemen.
Garabidek urtero abiatzen duen Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programaren bitartez, 13 komunitatetako 18 hizkuntza-aktibista iritsi dira gurera.
Gehienak Hego Amerika eta Erdialdeko Amerikatik etorri dira, baina badira baita Afrika eta Asiakoak ere: Kaqchikel bat (Guatemala), hiru Yukatango maia (Mexiko), mixe bat (Mexiko), bi kitxua (Ekuador), ketxua bat (Bolivia), bi guarani (Bolivia eta Argentina), nasa bat (Kolonbia), maputxe bat (Wallmapu), asheninka bat (Brasil), Haitiko kreoleradun bat (Haiti), bubi bat (Ekuatore Ginea), bi amazigh (Rif), eta kurdu bat (Kurdistan).
“Hizkuntzak Biziberritzeko Formazio Programa Garabide Kultur Elkartearen hizkuntza lankidetza programa bat da, hizkuntza gutxituak biziberritzen ari diren munduko hainbat komunitatetako ordezkariak hizkuntzak biziberritzeko estrategietan formatzea helburu duena”.
Ikastaroan hainbat kontu izango dituzte hizpide: “Zer egin, esaterako, erdaraz genero jakin bat daukan hitz bat euskarara ekartzean, generoa markatu ala bere horretan utzi? Berdin jokatzen ote dugu genero markatu hori maskulinoa edo femeninoa denean? Ba ote dugu aski baliabide eta aski kontzientzia betiko bereizketa binarioetan erori gabe (seme-alaba, anai-arreba, aitona-amona) modu inklusiboago edo ez-binarioago batean itzultzeko?”
Ikastaroaren lehenengo saio Danele Sarriugarte Mochalesek zuzenduko du, eta bigarrena, Aiora Jaka Irizarrek. “Danele Sarriugartek auzi hauen inguruko hainbat teoria eta gogoeta jorratuko ditu, eta, bigarren saioan, Aiora Jakak zenbait adibide eta ariketa praktiko ekarriko ditu, partaide guztion artean eztabaidatuz ahalik eta irtenbide asebetegarrienak aurkitu ditzagun”.
